Kumar Ekonomisi / Hamdi Hatipoğlu

“Ey îmân edenler! (Aklı örten) içki (ve benzeri şeyler), kumar, dikili taşlar ve fal okları ancak şeytan işi birer pisliktir. Onlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz. Şeytan içki ve kumarla ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allâh’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık vazgeçtiniz değil mi?” (Mâide 5/90-91)

İşsizlik, konut sıkıntısı, geçim derdi ve bitmek bilmeyen zaman isrâfı, modernistlik, Batı hayranlığı, müstehcenlik, tüketim çılgınlığı gibi sosyal problemlerin yanında bir de “maddenin” ortaya çıkardığı kara tabloya, milyonda bir ihtimâlle bile olsa bitmek bilmeyen bir umut ışığı olmayı sürdüren spor-toto ve milli piyango eklenmiştir.

Bu kurumlar ekonominin tümörleridirler ve yazık ki resmî nitelik kazanmışlardır.

• MİLLÎ PİYANGO

İşçisinden memuruna, küçük esnafından çırağına ve öğretmeninden öğrencisine kadar geçim sıkıntısı çeken veya çekmeyen herkes, “ya çıkarsa” ‘belki de sıra bende’ düşünceleriyle Milli Piyango’ya ümit bağlıyor.

Her ayın 9’la biten üç gününde, yâni yılda 36 kere, Milli Piyangonun “tâlih kuşu” birilerinin kafasına konar. Piyango biletinde rakamların yerleştirildiği 6 kutu, her kutuda 0’dan 9’a kadar 10 rakam olduğuna göre, bir bilete “Büyük ikrâmiye”nin isâbet ihtimâli bir milyonda birdir. Gerçi umutlarını şans oyununa bağlayanların çoğu bu tür hesapları pek yapmazlar… Sonuç genelde avuç yalamak veya amortiyle biraz oyalanmaktır. Her yıl ne kadar insanımızın soyulduğunu ve sömürüldüğünü aşağıdaki tablodan izleyelim:

Son beş yıllık dönemde şans oyunları toplam satış gelirlerinin %65’i sayısal oyunlardan, %27’si piyango oyunlarından, %8’i ise hemen kazan oyunlarından elde edilmiştir.

Yıllar Îtibâriyle Gayrimeşrû Hâsılâtın Oyun Türlerine göre Dağılımı

2018 yılını 11.9646.393.302 liralık hâsılatla kapatan Milli Piyango idâresi 2023 yılı hâsılat hedefini bunun üç katı olarak belirlemiştir.

İlginin çokluğundan olsa gerek, her ayın 9’u, 19’u, 29’unda yapılan çekilişlere bir de “extra çekilişler” eklenerek ekstra avutmalar yapılmaya başlandı.²

Kumarın Târihçesi

Kumar, “bir miktar para veya herhangi bir mal ortaya konularak yapılan bir tâlih oyunu veya spor yarışması” şeklinde târif edilmektedir. Kumar oyunu çok eski zamanlardan beri var olagelmiştir. Eski Romalılar zar atarlardı. Roma imparatorları gelirlerini artırmak için piyango düzenlerlerdi. Romalı târihçi Tacitus, Cermen kabîlelerinde yüksek kumar oynandığını ve çoğu zaman Cermenlerin hayatlarını bir zar atışına bağladıklarını kaydeder.

Câhiliye devri Arapları çok kumar oynayıp âilelerini, mallarını, mülklerini kumarda karşılık olarak ileri sürerlerdi.

Tavlanın İranlılar tarafından îcâd edildiği zannedilmektedir. Peygamberimiz (sav), tavlaya el süreni domuz kanına elini sürmüş gibi tavsîf ederek bu oyunu kesinlikle yasaklamıştır.

Satranç oyununun Palamedes tarafından îcâd edildiği ve böylece eski Grekler yoluyla diğer kavimlere yayıldığı târihî kaynaklarda zikredilmektedir.

Bu saydıklarımız yaygın olan kumar şekillerinden bâzıları. Ancak günümüzde kumarın o kadar çok çeşitleri ortaya çıkmıştır ki, hepsi üzerinde ayrı ayrı durmamız mümkün değildir.³

• SPOR TOTO

Dağıttığı paranın yanı sıra meydana getirdiği heyecan ve sıkıntıları hafta sonu meşgûliyetiyle unutturan Spor-Toto’ya ilgi bu yüzden her geçen gün artmaktadır. Hafta sonunu kitap okuyarak, sıla-i rahim ve âile sohbetleri yaparak geçirmek gibi düşüncelerden uzak bulunan bu insanlar oynadıkları Toto’nun gereği bir maça gitmekte veya TV ve radyoların başında Toto’sunun başında vakit öldürmektedir. Futbol sezonu süresince haftada bir kere oynanıp 3 aylık yaz kuluçkasına yatan Spot Toto’dan milyon çıkarmak için, vakit öldürenlerce çok çeşitli sistemler geliştirilmiştir. “Banko” bildirileri, hava tahmin raporları gibi pek tutmayan maç tahmin raporları bu bağlamda anılabilir.

Umut Tâcirleri

Türkiye’nin her yerinde şubesi, hemen hemen her semtte bâyii var. Bunların büyük bir kısmını emekliler ve işsizler oluşturuyor. Memurlardan bile piyangoculuk yapanlar hattâ işini bırakıp piyangoculuğa başlayan insanlar var.

Piyangoyu satan dînî duyguları istismâr ederek, müşterilerini “Allah râzı olsun, hayırlı kazançlar, hürmetler sunarım efendim” diyerek uğurluyor ve hemen ekliyor: “Bu yıl basın yoluyla vergi rekortmenliğimi îlân edeceğim. Onun için ciromuzu yıl sonuna kadar şu kadar milyona çıkaracağız” diyor. İnsanlar üzerinde emniyet tesiri yapan İslâmî deyim ve terimler de kullanarak müşterilerinin pembe dünyasını garanti ediyor.

Sorulunca “Bizden her kesimden insan bilet alır” diyor. İşin acı tarafı burasıdır.

İstanbul’un meşhur piyangocusu Nimet Abla’nın Ali Haydar’dan daha üstün (!) yanı var. İstanbul’da câmi, Anadolu’da çeşme ve okul yaptırmış piyango parasıyla. “Piyangoculukla hayır işlerini nasıl bağdaştırıyorsunuz?” sorusu üzerine: “Bizim İstanbul’da yaptırdığımız bir câmi, Anadolu’da şu kadar çeşme vardır. Milli Piyango adını taşıyan okullarımız bile var. Dînî açıdan ise Allah ile kul arasına kimse giremez; ayrıca bu devletin koyduğu bir şeydir. Eğer dînî bir sakıncası olsa devlet neden yapsın?” diyor.

Ankara’nın Gülköşe piyango bayii Ahmet İncegül ise, “Milli Piyangonun haramlığı konusu tartışılır, bu bir şans oyunudur” diyor. İnsan inandığı gibi yaşamazsa, yaşadığı gibi inanmaya başlar.

Piyangocular bir mafya da oluşturmuşlar, kimse kimsenin alanına girip satış yapamaz. Bu işte kim daha çok umut dağıtıyorsa o kazanıyor. Bu bir pembe rüyadır, uyanmak için sosyal bir felaket gerekiyor.⁴

• AT YARIŞLARI

Şans oyunuyla para kazanma umûduna biraz daha heyecan eklemek isteyenlerin bâzıları en fazla 3-5 dakîka süren bir yarışa yöneliyorlar. Uçan kuşa borçlu ve umutlarını atın ayaklarına bağlamış olan insanların; ahlâksız, doping ve şikeci karanlık mahfillerce oluşturulmuş dört bilinmeyenli denklemi çözmek ve zeminde atların izâfî hızını önceden kestirmek için harcadıkları para, daha önce Mili Piyangonun tâlih kuşunu bekleyenlerin çok altındaydı. Şimdiyse at yarışları neredeyse devlet kumarı olma yolundadır.⁵

Türkiye’de 1.118 kütüphane, 700 bin kahvehane var…

Kahvehane Kumarları

Bir de kahvehane kumarları vardır. Eskiden, Kıraethâne: ‘okuma evi’ olma fonksiyonunu yüklenen bu mekânlarda insanlar ilmî ve amelî icraatlar sergileyip “hayat üniversitesi” diye düzenlenen en önemli okuldan mezun olmaya çalışırlardı.

Kıraethâne kahvehâneye dönüşünce bu mekânların fonksiyonları değişmeye başladı. Her tür kumarın oynandığı yerler hâline geldiler. Şimdi kahvehâne denince insanımızın aklında tavla, domino, her türlü kağıt, okey ve daha nice adını bilmediğimiz kumarların oynandığı yerler canlanıyor.

1985 yılı istatistiklerine göre ülkemizde 200 binden fazla kahvehâne bulunduğu halde, şimdi 1.118 kütüphane ve 700 bin kahvehane bulunmaktadır. Her 105 kişiye bir kahvehane düşüyor. Her gün 31 milyona varan insan bu yerlerde nefes tüketiyor. Hattâ yetkililerin ifâdelerine göre kahvehaneye sabah girip akşam çıkan mesâili (!) günlük müşterilerin sayısı 3 milyondan fazla. Kahveciler Federasyonu bile var.

Piyango ve insanımızı madden ve mânen örgütlemekte olan bütün bu çarklar maalesef enflasyona, işsizliğe, geçim sıkıntısına ve mutsuzluğa karşı bir emniyet sübapı gibi gösterilmiştir. Oysa mutsuzluk ve umutsuzluk asıl îmânın zayıflamasından doğmaktadır.

Hangi alanda olursa olsun esas reçete; sun’î olarak devlet tarafından ortaya atılan ve “umut ışıkları” denilen Milli Piyango, At yarışları, Spor-Toto gibi şans oyunları değil, umutsuzluktan ruhları kararan insanların ruhlarını İslâm’la aydınlatmak olacaktır.⁶

Kime Ne Faydası Var?

Piyango, tesâdüfe bağlı usûllerle önceden tespit edilmiş değerlerin, bilet satışı karşılığında toplanan para veya eşyaların dağıtılması usûlüne dayanan bir şans oyunudur.

Milli Piyango Türkiye’de 1939 yılında 3670 sayılı kanunla Türk Hava Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı’na gelir temin etme amacıyla kurulmuştur. Zaman içinde hızla yayılarak bütün toplumu kaplamış ve erişilmesi güç boyutlara ulaşmıştır. Milli Piyango idaresi 1984 yılında Dünya Devlet Piyangoları Birliği’ne üye olmuş ve hemen akabinde de bu birliğe başkanlık etmesi için iş başına getirilmiştir.

Milli Piyango bugün Türkiye’de her ay dört ayrı çekiliş yapmakta ve ayrıca milli günlerde de özel çekilişler düzenlemektedir. Ekonomisini halkını besleyecek seviyeye çıkaramamış ülkelerde yaygın olan piyangoculuk, geçim sıkıntısı çeken ve yoksullukla başa çıkamayan topluluklarda muhtemel bir sosyal patlamaya karşı sübap görevi yapmaktadır. Bu yüzden zengin olma umudu içinde olan insanlar büyük reklam kampanyaları ile piyangoya itilmektedir. Öyle ki, toplumda artık “piyango tutkusu” başlamıştır.⁷

Sonuç olarak Kumar

“Doktoru ve ilacı bulunmayan hastalıktır.”

İlk kez piyango ile resmen başlatılan kumar oynama ganyan, toto, loto… ile hızlanarak sürüyor ülkemizde. İnsanlar umutlarını; o güzelim duyguyu bir çarkın dişlerine, bir futbol takımına, atlara, zarlara, kâğıt parçalarına bağlarlar. Bu umut yoğunlaşır, kabarır, düşer, kalkar, halden hâle girer ve nihâyet bu umut kendi kendini yer bitirir. Çünkü artık hiçbir şey yoktur. Salt kumarla geçmiyor hayat; içki var, uyuşturucu var, var da var… Kumar, çirkef bataklığına açılan kapılardan sâdece biridir.

Polis bunları yakalamaya kalkışırsa başı belaya girer. Bunların yanında şişe parçası ya da jilet bulunur, ya ceplerinde ya da avuçlarının içinde taşırlar. Yakalanacaklarını anladıklarında hemen yatar ve boğazlarına şişeyi ya da jileti dayarlar. Hiç şakaya gelmez bunlar. Müdahale eden polis ya görevden alınır veya yeri değiştirilir.⁸

(Gelecek Sayıda İnşâallah; Milli Piyango, At Yarışları ve Şans Oyunlarının Fıkhî Hükümleri işlenecektir.)

Ankara’dan selamlar…

Dipnotlar

[1] Milli Piyango Genel Müdürlüğü, Faaliyet Raporu, 2018

2 İslam Dergisi, Sayı, 28, Aralık 1984,s.34).

3 İslam Dergisi, Sayı: 28, s. 34, 1995)

4 İslam Dergisi, s.35, 1984

5 İslam Dergisi s.37, 1984

6 İslam Dergisi, s.37, 1984

7 İslam Dergisi, s.37, 1984

8 İslam Dergisi. s.39, 1984

Aralık 2019, sayfa no: 54-55-56-57-58