Ara

Yaşa Göre Din Eğitimi

  Uzm. Psk. Abdulaziz Yılmaz   2-3 Yaş Arası Bu yaşlarda çocuğun kelime dağarcığı yeni oturmaya, değer ve inançları yeni şekillenmeye başlıyor. Bu nedenle çocuklara konuşma çağına girdikten sonra kelime-i tevhid öğretilerek soru-cevaplı telkinlerle din eğitiminin başlatılması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Mehmet Emin Ay; Allah, peygamber ve melek gibi kavramların çocuğun çevresindeki konuşma ortamında sıklıkla kullanılması tavsiyesinde bulunuyor.   4-5 Yaş Arası Çocukların sevgiyle ilgili kavramları öğrendiği bu yaşlarda, Allâh’ın kullarını ne kadar çok sevdiğini ve yarattığı şeylerle bunu bizlere nasıl gösterdiğini anlatmak gerekiyor. Okul öncesi eğitimde masalların ve dînî hikâyelerin rolü büyük olduğundan, doğru davranışları ve dîni bu yolla öğretmek de daha kolay kabûl ediliyor. Ayrıca bu yaştaki çocuklara ibâdet ve duâ gibi şeyler ilgi çekici geldiğinden, bu konularda anne babayı taklit etmelerine izin vermek gerekiyor. Çocuğun yanında namaz kılmak, camiye giderken onu da götürmek, yemeklerden önce ve sonra verdiği nimetlerden dolayı Allâh’a sesli olarak şükretmek, namazlardan sonra yine sesli olarak duâ etmek çocuğu Allâh’a yaklaştırıyor. Öte yandan araştırmalar, okul öncesi çocuklarda ölüm korkusunun çok baskın olduğunu gösteriyor. Bu yaştaki çocuklar, öncelikle anne babasının, daha sonra kendisinin öleceğinden korku duyar. Ölüm korkusunun tek çâresi ise çocuğa âhiret inancını aşılamak, öteki dünyâyı sevdikleriyle birlikte olacağı güzel bir yer olarak tasavvur etmesini sağlamaktır. Gördüğü herşeyin insan eliyle yapıldığını düşünen çocuğun Allâh’ı büyük bir insana benzetmesini ve bu yönde sorular sormasını da anlayışla karşılamak gerekiyor. Ancak bu noktada “Allah Baba” ifâdesini kullanmak ya da “Allah gökyüzünde oturur. Cennette oturur.” şeklinde İslâm itikâdına aykırı cevaplar vermek de uygun görülmüyor. Allâh’ın maddî bir varlık olmadığı, bu sebeple de maddî varlıkların özelliklerine sâhip olmadığını uygun bir dille açıklamak gerekiyor. Prof. Dr. Mehmet Emin Ay; bu dönemde çocukların yanında duâ, şükür ve ibâdet edilmesini, konuşmalarda (kafa karıştırıcı olmayacak şekilde) dînî kavramlara yer verilmesini tavsiye etmektedir. 6-7 Yaş Arası Bu dönemin çocuklarında kendini beğendirme ve âile üyelerinin takdirini kazanma isteği ön planda olduğundan; çocuk besmele çektiğinde, namaz kılmaya özendiğinde vb. durumlarda çocuğa onu onore edecek küçük hediyeler verilebilir veya sözel olarak çocuk takdir edilebilir. Kadir gecesinde, Cuma gecelerinde, dînî bayramlarda evde bir şenlik havası oluşturmak için imkânlar ölçüsünde ve isrâfa kaçmadan eve çikolata, oyuncak vb. şeyler alınarak çocukların bu kıymetli günleri ileride sevgiyle hatırlamaları ve mânevî bir hissiyat kazanmaları sağlanır. Mübârek gün ve geceler, ibâdetler ve güzel davranışlar için bu ve benzeri yollarla özendirici olunduğunda, çocuk için dînî öğeler sevgiyle benimsenecek ve hayâtî birer ihtiyaç hâline gelecektir.   8-9 Yaş Arası Çocuk bu dönemde soyut düşünme, vicdan ve muhakeme yeteneğini yeni yeni inşâ ettiğinden ona günah-sevap, cehennem gibi kavramlardan bahsetmemek; yaptığı yanlışları günah olarak değerlendirmemek gerekir. Ayrıca bu dönemde anne-baba ile oyun oynamayı bırakan çocuk arkadaşlarıyla oyun oynamaya ve bunun gibi daha bağımsız alanlar keşfetmeye başlamıştır. Bu dönemdeki din eğitiminin oyunlarla, bulmaca ve çizgi filmlerle yapılması uygun ve etkili bir yöntemdir. Çocuğun, dînî gelişimine yardımcı olacak türden dînî hikâyelerle tanıştırılması önemlidir. Ancak seçilecek dînî hikâyelerin, hiç duygu barındırmayan kuru bir dille anlatılmış olmamasına dikkat edilmesi gerektiği gibi aşırı duygusal ve mûcizevî özellikler içeren; dînî karakterlerin (peygamber ve sahabe vb.) örnek alınmasını engelleyecek denli sıradışı olmamasına da dikkat edilmelidir.   Çocuğun merâkı, soruları doğal karşılanmalı; sorular, çocuğun bulunduğu gelişim döneminin özelliklerine göre cevaplanmalı; cevaplanırken de bahsedilen bulmaca, çizgi film vb. materyallerden faydalanılmalı; çocuğa, anlayacağı şekilde bilgi ve değer aktarımı yapılmalıdır. Çocukla çocuğun dilinden konuşmanın en güzel yollarından biri de oyun oynamak olduğundan çocuklara benimsetilmek istenen davranışlar, değerler oyun yoluyla benimsetilmeye çalışılabilir.   Bu yöntem uygulanırken cinsiyet farkı da gözetilmelidir. Meselâ bir erkek çocuğu için baba ile birlikte ahşap bir oyuncak kamyon yapmak, sonrasında da anne-baba veya âile fertlerinden biriyle bu kamyonun kasasına dua kâğıtları hazırlayıp koymak, her gün bir tâne çekmesini istemek keyifli ve eğitici bir oyun olacaktır. Kız çocuk için aynı kazanımı sağlarken kullanacağınız materyal/oyuncak süslü bir cam kavanoz veya pembe, şirin bir araba olabilir.   Çocuğunuzun ebeveyni olarak onu en iyi siz tanıdığınızdan dikkatini çekecek renkleri, şekilleri ve nesneleri de en iyi siz bilirsiniz. Kullanacağınız materyalleri çocuğunuzun bireysel farklılıklarını dikkate alarak seçebilirsiniz.   Çocuğun soruları, yüzeysel-derinliksiz olmayacak ancak gereksiz detaylara da yer verilmeyecek şekilde cevaplanmalıdır. Unutulmamalıdır ki çocuk öğrenmeye hazır olmadığı soruyu sormaz. Bu sebeple sorduğu sorular cevapsız bırakılmamalı ancak sormadığı herhangi bir konuda çocuğa (gerçekten ihtiyâcı olduğu düşünülmüyorsa) bilgi aktarımı yapılmaya çalışılmamalıdır. Çocuğunuzun eğitiminde rehber edineceğiniz söz Hz. Peygamberimiz’in (sav) hadîs-i şerifi “Zorlaştırmayınız, kolaylaştırınız; nefret ettirmeyiniz, sevdiriniz.” olmalıdır.   10-14 Yaş Arası Çocuk eleştirel düşünmeye ve özellikle âilenin söylediklerine tepkili davranmaya meyillidir. Bu yüzden bu dönemdeki din eğitimi için tavsiye edilen yöntem, din eğitiminin güvenilir bir din eğitimcisi, câmi görevlisi veya çocuğa iyi örnek teşkil edecek âile yakınları tarafından verilmesidir.   www.psikohekim.com

Abone Ol

En son haberleri doğrudan gelen kutunuza alın. Asla spam yapmayız!

Sosyal Medya Hesapları

Mesaj Bırak