No Other Land - Gidecek Yer Yok / Rabia Andıç

Yönetmen Basel Adra, Hamdan Ballal, Yuval Abraham, Rachel Szor

Filistin, Norveç, 2024

“No Other Land / Gidecek Başka Yer Yok” adlı belgesel, 2 Mart 2025’te düzenlenen 97. Akademi Ödülleri’nde “En İyi Belgesel” ödülünü aldı. İsrail ordusunun uyguladığı yıkım ve sürgün politikasına karşı Filistinlilerin verdiği mücadeleyi anlatan No Other Land, ABD’nin Los Angeles kentinde düzenlenen törende “En İyi Belgesel” Oscar’ını kazandı.

Bu belgesel, İsrail-Filistin çatışmasını farklı perspektiflerden ele alarak ortak bir vicdani anlatı ortaya koyuyor. Farklı geçmişlerden gelen sinemacıların bu yapımı ortaya koymuş olması hem insani bir dayanışma örneği hem de bölgedeki adaletsizlikleri daha geniş bir kitleye duyurma çabası açısından önemli. Aynı zaman diliminde Berlin Film Festivali’ndeki tek Filistin filmi olması da, belgeselin uluslararası alanda ne kadar dikkat çektiğini gösteriyor.

Bu tür belgesellerin tarafsız olup olmadığı ya da belli bir anlatıyı güçlendirmek için mi yapıldığı her zaman tartışmalı bir konu olmuştur. No Other Land, İsrail’in Batı Şeria’daki yasadışı işgaline ve Filistinlilerin yaşadığı zulme odaklansa da, İsrailli bir gazeteci ve sinemacıyla birlikte yapılmış olması nedeniyle bazı çevrelerde “kontrollü eleştiri” olarak da değerlendirilebilir.

Belgeselin Berlin Film Festivali’nde gösterilmesi ve ödül kazanması, ana akım medya ve uluslararası film festivalleri tarafından nasıl algılandığını da düşündürüyor. Zira Batı’da, İsrail’e yönelik sert eleştirilerin sansürlenmesi ya da belirli çerçevelere oturtulması sıkça görülen bir durum. Özellikle şu dönemde oldukça hassas bir konunun üzerine konumlanmış olması ve bugüne kadar Filistin meselesi üzerine yapılan çoğu yapımın İsrail destekli olması, bu belgesele temkinli yaklaşılmasını anlaşılır kılıyor.

Ancak şunu da göz önünde bulundurmak gerekiyor: İsrail içinde de hükümet politikalarını eleştiren, işgale karşı çıkan ve Filistinlilerle dayanışma içinde olan Yahudiler mevcut. Belgeselin yönetmenlerinden Yuval Abraham, açıkça İsrail’in politikalarına karşı bir duruş sergiliyor. Fakat şu sorular da sorulabilir: Bu eleştirinin sınırları nerede çiziliyor? Gerçekten köklü bir sorgulama mı yapılıyor, yoksa sistem içi bir "gaz alma" mı söz konusu?

Bu sorunun cevabı büyük ölçüde belgeselin nasıl bir çerçeve sunduğuna, İsrail’in eylemlerini ne kadar köklü şekilde sorguladığına ve Filistinlilerin bakış açısına ne kadar yer verdiğine bağlı. Bunu da ancak izlediğimizde bizde bıraktığı etkiyle değerlendirebiliriz. Soykırıma uğramış, savaş görmüş toplumların hikâyeleri anlatıldığında her zaman bir tarafın konusu olur. Bu nedenle burada alınması gereken tutum, bilgiyle izlemektir. Ama mutlaka izlemek gerekir! İzlemeden meselenin nerede durduğunu bilemeyiz. Filistin meselesini her yönüyle bilerek izlediğimizde, sunulan tarafın yanında değil; doğrunun olduğu yerde konumlanmış oluruz.

2019–2023 yılları arasındaki gerçek olayları aktaran belgeselin Filistinli aktivisti Basel Adra, ödül töreninde yaptığı konuşmada; Filistin halkına yönelik etnik temizliği ve adaletsizliği durdurmak için dünyayı gerekli adımları atmaya çağırdı. Yuval Abraham ise seslerinin dünyaya daha güçlü ulaşması için bu filmin, Filistin-İsrail ortak yapımı olarak hazırlandığını söyledi. Basel Adra ise filmi ortaya koyma düşüncesini şöyle açıkladı:

“Umudum, kızımın benim şu anda yaşadığım hayatı yaşamak zorunda kalmaması. No Other Land, onlarca yıldır katlandığımız ve hâlâ direnmeye devam ettiğimiz acı gerçeği yansıtıyor.”

Her film bir sunuştur. Ama sunuştan ziyade, sunulan kişi ya da topluluk önemlidir. Eğer bu gösteri bize sunuluyorsa, biz ne kadar donanımlıyız ve düşüncelerimiz ne yönde, ona bakmak gerek. Bu hâlde, yıllardır süregelen bu işgal hakkında ne biliyoruz, düşünerek beyaz perdenin önüne oturmak gerek. Ancak o zaman biz filme göre değişmeyiz; film bize düşüncelerimiz doğrultusunda küçük bir katkı sunmuş olur. İşte o zaman bu dünya biraz olsun değişebilir.

Mayıs 2025, sayfa no: 22-23