Mesleklere Yapay Zekâ Dokunuşu

Kaybolan meslekler ya da kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerle ilgili haberler karşımıza çıkar zaman zaman. Bu haberlerde bahsedilen meslekler genellikle el emeği ve el becerisine dayanan işlerdir. Bugünün teknoloji dünyâsının popüler konusu ise yapay zekâ ile târih olacak meslekler. Yapay zekâ uygulamaları ve otomasyon sistemleri hayâtın içine girdikçe ve insan gücüne dayanan işleri daha hızlı ve daha az mâliyetle yapmaya başladıkça, istihdam piyasaları da yeniden şekilleniyor. Şirketler yapay zekâya ve otomasyona emânet ettikleri işler sebebiyle zaman zaman personel azaltmaya gidiyor, bazı alanlarda ise personel azaltmanın ötesine geçilerek yapay zekâ teknolojileri ile meslek dalları târihin derinliklerine gömülüyor. Yapay zekâ teknolojisi, bazı meslek ve işleri yok ederken, insan ve yapay zekânın el ele vereceği yeni mesleklerin doğmasına da neden oluyor. Birçok meslek tamâmen kaybolmak yerine yapay zekânın gücüyle çalışma becerisi gerektiren başka meslek dallarına dönüşüyor. 

Yapay Zekâya Emânet Edilecek İşler

Rutin görevlere ve standart prosedürlere dayalı tekrarlayan işler, artık yapay zekâ destekli robotlar tarafından yapılıyor. Bunlara örnek olarak, fabrikalarda üretim hatlarında çalışan robotlar ve otomasyon sistemleri gösterilebilir. Üretimde otomasyonun ve robotların rolleri arttıkça insan gücüne ihtiyaç azalıyor. Yapay zekânın daha az mâliyetle ve daha hızlı yerine getireceği işler için insan istihdam edilmesine gerek kalmıyor. Veri girişi, veri işleme ve analize dayalı meslekler ise, tamâmen yapay zekâ yazılımlarına emânet ediliyor. Pazar araştırma analistliği, temel düzeyde muhasebecilik, hukuk danışmanlığı, sigorta eksperliği, müşteri hizmetleri ve çağrı merkezi asistanlığı, şoförlük, bankacılık, finans, borsa ve yatırım analistliği, çeviri, tercümanlık, temel düzeyde yazılım kodlama, kasiyerlik, temel düzeyde psikolojik danışmanlık, temel düzeyde haber metni yazarlığı, sunuculuk, spikerlik, lojistik ve depolama hizmetleri, video içerik oluşturma gibi işler yapay zekânın üstlendiği görevlerden bazıları. 

Yeni Dönemin Yeni Meslekleri

Birçok meslek târihe karışırken, gelişen teknoloji ve değişen iş süreçleri, yeni meslek dallarının ortaya çıkmasına sebep oluyor. Yapay zekâ teknolojilerini oluşturmak, gözden geçirmek ve yönetmek gibi rollerde yeni istihdam alanları oluşuyor. Yapay zekâ teknolojileri geliştirmek için ihtiyaç duyulan iş gücü, makine öğrenimi, derin öğrenme, doğal dil işleme gibi konularda çalışanlara talebi artırıyor. Yapay zekâ algoritmaları oluşturan yazılım geliştiricilere, bir başka deyişle yapay zekâ mühendislerine yeni fırsatlar doğuyor. Büyük miktarda veri işleyen yapay zekâ sistemleri için veri bilimcileri ve veri mühendisleri istihdâm ediliyor. Bu kişiler verileri anlamlandırmak, analiz etmek ve kıymetli bilgiler elde etmek için önemli roller üstleniyor. Veri setlerini analiz ederek iş süreçlerini iyileştirmek ve yeni stratejiler geliştirmek böylelikle mümkün oluyor. Yapay zekâ eğitmenleri, yapay zekâyı eğiten, geliştiren ve denetleyen uzmanlar olarak önemli görevler üstleniyor. 

İnsan ve Makine İşbirliği

Robot teknolojileri ve üretimde otomasyonun yaygınlaşması robotları tasarlayan, üreten ve bakımını yapan robotik mühendisliğini daha önemli hâle getiriyor. Fabrikalar, depolar, hastaneler ve diğer sektörlerde robot kullanımı yaygınlaştıkça, bu robotların bakımı, onarımı ve çalışır durumda tutulmasını sağlayacak teknisyenler ile uzmanlara ihtiyaç artıyor. Bu çerçevede, Robot Teknisyenleri ve Robot Bakım Uzmanlığı gibi meslekler öne çıkıyor. Gelişen teknoloji, insanların yapay zekâ sistemleri ve makinelerle işbirliği ve uyumunu daha önemli hâle getiriyor. Bu nedenle tüm sektörlerde daha sağlıklı sonuçlar elde edilebilmesi için, insan ve makine işbirliğini geliştiren ve yöneten İnsan-Makine İşbirliği Uzmanları gibi bir meslek dalı ortaya çıkıyor.

Görsel Sanatlarda Kolaylık

Yetenekleri her geçen gün gelişen yapay zekâ teknolojileri, temel metin yazarlığı ve görsel sanatlarda büyük kolaylık sağlıyor. Metin yazımının yanı sıra, sesli ve görsel içerikler oluşturmak teknolojiyle kolaylaşıyor. Video kliplerden sinema filmlerine kadar geniş bir yelpâzede yapay zekânın etkileri iyiden iyiye hissediliyor. Sanal Gerçeklik (VR) ve Artırılmış Gerçeklik (AR) konusunda uzmanlaşmış tasarımcılar bu süreçte görev alıyor. Yapay zekâ destekli web tasarım ve Kullanıcı Arayüzü-Kullanıcı Deneyimi (UI/UX) konusunda donanımlı dijital ürün tasarımcılarına ihtiyaç artıyor. İnsanın üretkenliği, muhakeme ve duygusal zekâsı hâlâ baskın rol oynuyor. Yapay zekâ araçlarının görsel sanatlarda insan kontrolünde olması ve verimli kullanılması için yine yetişmiş işgücüne ihtiyaç var. İnsanlarla makinelerin işbirliği arttıkça, insan ve yapay zekâ ilişkisini inceleyen bilim insanlarına büyük iş düşüyor.

Sağlık ve Yapay Zekâ

Bugün tıpta yapay zekâ teknolojilerinden büyük oranda yararlanılıyor. Temel düzeyde psikolojik destek hizmetlerinde insan psikologların yerini yapay zekâ uygulamaları alıyor. Yakın gelecekte, Yapay Zekâ Psikologları ile tanışacağız. Şimdiden yapay zekâ destekli terapistler ve mobil uygulamalar ortaya çıkmaya başladı bile. Tıbbî Yapay Zekâ Danışmanları, teşhis koymak için bu teknolojiyi kullanıyor. Röntgen filmlerinden tomografi ve MR görüntülerine kadar çeşitli tıbbî verilerin analiz edilmesi, yapay zekâ teknolojileri sâyesinde kısa sürede ve hatâsız yapılabiliyor. Genetik Mühendisliği Uzmanları ise, yapay zekâ destekli sağlık çözümleri geliştirmek için görev alıyor. Milyarlarca veri içeren DNA dizilimi, yapay zekâ sâyesinde daha kısa sürede analiz edilebiliyor ve DNA’daki genetik varyasyonlar tesbît edilerek hastalık riskleri belirlenebiliyor. Genetik mutasyonlar incelenerek, kalıtsal hastalıklar önceden tahmîn edebiliyor. Kanser hücrelerinin genetik yapısı analiz edilerek, yeni tedâvi yöntemleri geliştirilebiliyor.

Her Dâim Geçerli Meslekler

Bu arada, yapay zekânın yok edemeyeceği meslekler de var. Bunlar yüksek duygusal zekâ ve üretkenlik gerektiren insan odaklı meslekler. Yapay zekâ uygulamaları tarafından otomatikleştirilemeyen, mutlaka insan dokunuşu ve muhâkemesi gereken işler her dâim olacak. Empati yeteneğinin, duygusal zekânın ve üretkenliğin öne çıktığı meslekler değer kazanacak ve rağbet görecek. Bunlara örnek olarak, sanatçılar, tasarımcılar, yönetmenler, senaristler, yazarlar, şâirler, müzisyenler, besteciler, doktorlar, psikologlar, terapistler, sosyal hizmet uzmanları, öğretmenler, eğitimciler, hâkimler, avukatlar, bilim insanları, araştırmacılar, mühendisler, mîmarlar, girişimciler, iş dünyâsı liderleri, siyâsetçiler, diplomatlar örnek gösterilebilir. Fiziksel beceri isteyen ve insanlarla birebir etkileşim gerektiren meslekler mutlaka olacak. Bu kulvarda, usta zanaatkârlar, tarım işçileri, teknisyenler, tesisatçılar, marangozlar, kuyumcular, terziler, moda tasarımcıları, çömlekçiler, seramik sanatçıları, restoratörler, elektrikçiler, oto tâmircileri, inşaat ustaları, müzik âleti yapımcıları, şefler, aşçılar, pastacılar, gurmeler, tadımcılar, organik çiftçiler, at eğitmenleri, veterinerler, bahçıvanlar, peyzaj mimarları, polisler, özel güvenlik görevlileri, itfaiyeciler, askerler vb. örnek gösterilebilir.

Birlikte Çalışılabilecek Alanlar

Yapay zekâ, insanla teknolojinin iş birliği anlamına geliyor. Bu noktada yapay zekâ ve insan iş gücünün ele ele vereceği ve daha verimli işler ortaya koyacağını söyleyebiliriz. Birlikte çalışılan sektörlerde verimlilik artacağı gibi, süreçler hızlanıyor. Bu işbirliğine örnek olarak, sağlık sektöründe hastalıkların teşhisi ve radyoloji gibi alanlarda yapay zekânın tıbbî görüntüleri bir insana göre daha kısa sürede analiz ederek teşhis koymada yardımcı olmasını gösterebiliriz. Farmakolojide molekülleri analiz eden yapay zekâ, yeni ilaçlar geliştirilmesi için destek olabiliyor. Araştırma ve geliştirme süreci böylelikle kısaltılabiliyor. Hasta, engelli ya da yaşlı bakım hizmetlerinde robot yardımcılar, sağlık çalışanlarının iş yükünü azaltarak, birlikte daha iyi faaliyetler ortaya konmasına destek olabiliyor. Eğitim sektöründe yapay zekânın desteğiyle faaliyet gösteren eğitim danışmanları görev alıyor. Yakın gelecekte, eğitimde kişiselleştirilmiş öğrenme sistemleri kullanılacak. Kişiye özel müfredat ve sınav gibi uygulamalar teknoloji sâyesinde sıradan işler hâline gelecek. Yapay zekâ destekli öğretmen asistanları ders ve sınav planlamasında yardımcı olabiliyor. Öğretmenlere de sınıf yönetimi ve rehberlik hizmetleri gibi yapay zekânın yapamayacağı işler için daha fazla zaman kalıyor. 

Yapay Zekâyı Kodlayan İnsan

Müşteri ilişkileri ve çağrı merkezlerinde, chatbot ve sanal asistanlar, bir yere kadar destek sağlayabiliyor. Karmaşık işlemlerde yine insanın devreye girmesi gerekiyor. Üretimde kullanılan endüstriyel otomasyon sistemlerinde robotlar süreci yönetebiliyor. Ancak bu sistemlerin kurulum, bakım ve yönetiminde yine insan faktörü gerekiyor. Bina tasarımlarında yapay zekâdan destek alınabiliyor ama burada da mîmarların son müdahalesi kaçınılmaz. Perâkende, satış ve pazarlama alanlarında yapay zekâ, süreçleri iyileştirmek ve hızlandırmak için destek olabiliyor, kişiselleştirilmiş öneriler sunabiliyor. Ancak müşteri deneyimini iyileştirmek için yine insan dokunuşu gerekli. Yazılımcılar, kod yazarken yapay zekânın gücüne başvuruyor. Kodlama süreçleri böylelikle hızlandırılıyor. Ancak tamâmen insansız bir kodlama süreci her zaman mümkün değil. Yapay zekâyı da kodlayan sonuçta insan. Yapay zekâ birçok alanda insanı devreden tamâmen çıkarmak yerine, ona destek olan, süreçleri iyileştiren bir faktör olarak kullanılıyor. 

Güvenlik ve Etik Kontrolü

Tüm bunlar olurken, siber güvenlik, bugün olduğu gibi yapay zekâ çağında da öncelik olmayı sürdürüyor. Yapay zekâ sistemlerine yönelik güvenlik çözüm ve önlemleri geliştiren Siber Güvenlik ve Yapay Zekâ Risk Analistleri popüler bir meslek dalı olarak sahada olacak. Gelişen teknoloji, yapay zekâ ile birlikte etik sorunlar da doğuruyor. Gerçek ile sanalın ayırt edilmesinin güçlüğü, yapay zekâ etiğini beraberinde getiriyor. Organik çalışmalarla yapay zekâ çalışmalarının birbirinden ayırt edilmesi bir zorunluluk. Bu amaçla yapay zekâ ürünü olan çıktıların bazı sektörlerde mutlaka belirtilmesi hayâtî önem kazanıyor. Bu noktada karşımıza, Yapay Zekâ Etik Uzmanlığı kavramı çıkıyor. Algoritmaların âdil, şeffaf ve insan odaklı olmasını sağlama görevini bu meslek grubu üstleniyor. Etik kuralların belirlenmesi ve sağlıklı bir şekilde uygulanması bu kişiler tarafından kontrol ediliyor. 

İstihdam Politikaları Gözden Geçirilmeli

Yapay zekâ, tüm meslekleri ortadan kaldıracak değil. Teknolojinin desteğiyle, emek isteyen, tekrâra dayalı rutin işler bilgisayar ve yazılımlara emânet edilecek. Bu sektörlerde tasarruf edilen iş gücü başka alanlara kaydırılarak değerlendirilecek. Bu durumu, bir dönüşüm ve gelişim fırsatı olarak görmek ve yeni şartlara ayak uydurmak gerekiyor. Yapay zekânın toplumsal etkilerini yönetmek için, yeniden beceri kazandırma programları geliştirmek ve eğitim sistemlerini buna göre yeniden planlamak gerekiyor. Yapay zekâ ve otomasyona geçiş sonucu ortaya çıkan işsizliği yönetmek gerekiyor. İşi tehlikeye giren kişileri yeni beceriler edindirerek istihdâma yeniden kazandırmak devletin öncelikleri arasında olmalı. Meslek dalları ile istihdam piyasasının yeniden şekillenmesi sonucu ortaya çıkacak gelir eşitsizliği de giderilmesi gereken problemler arasında.

Dönüşümden Yara Almadan Çıkmak

Bu dönüşüm süreci hem çalışanlar hem de iş arayanlar için zorluklara neden olabildiği gibi, yeni fırsatlar da doğurabiliyor. Bu süreçten yara almadan çıkabilmek için mevcut çalışanların kendilerini geliştirmesi ve yeniliklere ayak uydurması gerekiyor. Bu süreçte, sürekli öğrenme çabası içinde olan, yeni beceriler edinmeyi yaşam tarzı hâline getiren ve değişime açık çalışanlar kendilerini daha ileriye taşıyacak fırsatlar bulabilir. İnsana özgü becerilerle teknolojinin harmanlandığı, üretkenlik, problem çözme yeteneği ve duygusal zekânın öne çıktığı alanlarda yeni iş imkânları hep olacak.

Mart 2025, sayfa no: 30-31-32-33