İyi Ölüm (The Good Death) Ve Meryem Ana (Mother Mariam) / Rabia Andiç

Akdeniz Üniversitesi Radyo Televizyon ve Sinema bölümünden mezun olan Hasan Ete’nin yönetmenliğini ve yapımcılığını üstlendiği “Meftun” ve “Meryem Ana” adlı iki kısa belgesel filmi bulunmaktadır. Bu filmler, ulusal ve uluslararası birçok festivalde finalist olmuş ve izleyiciyle buluşmuştur.

Belgesel film yapımcısı ve yönetmeni Hasan Ete, filmlerini adeta ilmek ilmek dokuyan genç bir yönetmendir. Ete’nin bir filmin hikâyesini yazma sücreci bazen bir fotoğraf, izlediği bir video, bir haber ya da tek bir sözle başlar. Bu ilham, hikâyeye ve filme dönüşür. Filmin kısa ya da uzun olması çok da önemli değildir aslında. Önemli olan, duyguyu ve gerçekliği nasıl yansıttığı ve film bittiğinde izleyicide bıraktığı histir.

Bu ay tanıtmak istediğimiz iki film de insan yaşamının farklı evrelerine dair derin düşünceler sunuyor ve izleyiciyi empati kurmaya davet ediyor.

Meryem Ana (Mother Mariam)

Bu kısa film, Müslümanlar ve Hristiyanların uzun yıllar bir arada yaşadığı bir köydeki son Hristiyan olan Meryem Ana’nın ölümünü ve köylülerin cenazeyi nasıl defnedecekleri konusundaki fikir ayrılıklarını konu alır. Film; farklı inançlara sahip insanların birlikte yaşama kültürünü ve ölüm sonrası ritüellerin toplum üzerindeki etkisini sorgular. Meryem’in hikâyesiyle birlikte Şırnak’a doğru bir yolculuk başlar.

Film, tam anlamıyla bir yaşam mücadelesini anlatıyor. Kadının toplumdaki yeri, hakları üzerine çokça konuşulan bu dönemde, üzerimizde etki bırakan ve çoğumuzun hayatında ya da çevresinde şahit olduğu bir hikâye ile bizleri derin düşünmeye sevk ediyor. Ne kadar şahit olsak da anlamlandırmak bazen zaman alıyor.

Eşinin vefatından sonra dağdan topladığı bitkilerle geçimini sağlayan ve 10 çocuğunu evlendiren Meryem Ana’nın, kendisini yalnız bırakmamak için evlenmeyen tek kızıyla olan zorlu yaşam mücadelesi anlatılıyor.

Meryem Ana, kendi hayat yolculuğuyla izleyicinin kalbine dokunuyor; izleyicinin kendi yaşamına ışık tutmasını sağlıyor. Belgesel, uzun metrajlı film etkisi bırakıyor ve “Benim hayat yolculuğum nerede, hangi coğrafyaya ışık tutuyor?” sorusunu sorduruyor. Film, 41. İFSAK Kısa Film Festivali’nde En İyi Belgesel 3.’lük ödülüne layık görülmüştür.

İyi Ölüm (The Good Death)

Bu film, Hollanda’da faaliyet gösteren Dilek Ambulansı Vakfı’nın çalışmalarını konu alıyor. Belgesel, terminal dönem hastası Wim Beuving’in son dileklerini gerçekleştirmeye çalışan gönüllü Frank Halter’in çabalarını anlatıyor.

“İyi ölüm” kavramı; bireyin mahremiyetine ve son isteklerine saygı gösterildiği, vedalaşmaya fırsat tanınan bir ölüm biçimini ifade ediyor. Film, yaşamın son anlarında insan onurunun korunmasını ve gönüllü desteklerin bu süreçteki değerini vurguluyor. Bir insanlık hikâyesi izliyoruz diyebiliriz.

Ete, “İyi Ölüm” kavramıyla ilk kez araştırma döneminde okuduğu tıbbi bir makalede karşılaştığını söylüyor. Bu kavramın iki zıt kelimeden oluşması bile, filmin ne kadar derin bir hikâye sunduğunu gösteriyor. Ve bizi, düşünmekten en çok kaçtığımız ölüm ve hayatın son evreleriyle yüzleşmeye cesaretlendiriyor.

Her ne kadar Hollanda’da yaşanan bir gerçekliği anlatsa da, “İyi Ölüm” evrensel bir mesele. Filmi izlerken akıllara Jose Saramago’nun “Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş” adlı kitabı da geliyor.

İki filmin bıraktığı olumlu duygularla “İyi Ölüm” belgeselini izlemeye giderken, “Acaba bu sefer nasıl bir yolculuk bekliyor?” sorusu vardı içimde. Mehmet’in hikâyesiyle Ağrı’ya, Meryem’in hikâyesiyle Şırnak’a, şimdi ise Dilek Ambulansı Vakfı aracılığıyla Hollanda’ya götürülmek... Yönetmenin bizi böyle içli ve insan merkezli bir yolculuğa çıkarması oldukça etkileyiciydi.

Festival sürecinde merakla beklediğim, büyük bir keyifle izlediğim bu film, önceki filmlerin üzerine koyarak ilerleyen bir çizgiyi çok net biçimde gösteriyordu.

Hasan Ete’nin yönetmenliğini ve yapımcılığını yaptığı “İyi Ölüm” belgeseli, Hollanda–Türkiye ortak yapımıdır. Bu film, Kültür ve Turizm Bakanlığı Belgesel Film Yapım Desteği’ni ve 13. Uluslararası TRT Belgesel Ödülleri Proje Destek Ödülü’nü kazanmıştır. Ayrıca, 13. MakeDox Creative Documentary Film Festival’in Film Forum Proje Geliştirme bölümüne seçilmiştir.

Hasan Ete Youtube kanalından Meftun ve Meryem Ana filmlerini izleyebilirsiniz.

Haziran 2025, sayfa no: 22-23