İmam Gazali-Hakikat Çağrısı - Ledünni İlim Risalesi / Halime Hüsna Özüdoğru

"Ey Oğul" Risalesi (Eyyühe’l-Veled), İmam Gazali'nin öğrencilerine, özellikle de gençlere yönelik manevi, ahlaki ve dini öğütlerini içeren bir eserdir. Gazali, bu kısa ama etkili çalışmasında okuyucuya samimi ve içten bir dille seslenerek hayatta kalıcı olan değerleri anlatır. Eser, özellikle insanın kendini tanıması, nefsini terbiye etmesi ve Allah’a yakınlaşması için izlenmesi gereken manevi bir yol haritası sunar ve Allah yolunda sebat etmeyi teşvik eder. Bu yönüyle, “Ey Oğul” Risalesi, insanın manevi yükselişine rehberlik eden ve İslam ahlakını sade bir dille açıklayan bir nasihatname olarak güncelliğini korumaktadır.

Aynı zamanda eser, hoca-öğrenci ilişkisinde edep ve saygı çerçevesinin şaştığı bir dönemde yaşayan bizlere, bir hocanın öğrencisinin başını şefkatle okşayarak, yanlış karşısında nasıl bir duruş sergilemesi gerektiğini; güç algısına, samimiyet ve bağlılığa bakış açısını; gönle dokunma halinin nasıl olması gerektiğini etkili bir şekilde anlatmaktadır.

Kitabın ikinci bölümünde “Ledünni İlim” Risalesi yer alır. Ledünni İlim Risalesi, İmam Gazali'nin özellikle ilahi ve manevi bilgilere dair düşüncelerini dile getirdiği bir eserdir. "Ledünni ilim" veya "Ledün ilmi", Allah'tan doğrudan ilham veya sezgi yoluyla elde edilen bilgi anlamına gelir. Bu bilgi, genel anlamda kitaplardan veya öğretmenlerden değil, doğrudan kalbe gelen ilahi bir bilgidir ve tasavvuf geleneğinde önemli bir yere sahiptir. İmam Gazali'nin bu eseri, manevi bilgilere ulaşmanın yöntemlerini, hakikat arayışını ve kalbi arındırma gibi konuları ele alır.

İlim kelimesine baktığımızda, nispeten geç dönem sözlüklerinde marifet, ilimden daha özel bir anlama sahiptir. Çünkü marifette bilme fiilinin yöneldiği nesne tektir, ilimde ise bilmenin konusu genel ve kapsamlıdır. Ayrıca marifette “unutulan şeyin hatırlanıp tanınması” anlamı da bulunur. İlmi ledün, vasıtasız bilgi anlamına gelir. Ancak bu bilgiye vesilelerle ulaşılır. Duyu organlarının algı alanının dışında kalan hususların bilgisidir.

“Farz ile vacip işle. Sünnet ile edep başla.” Sünnet edep, edep sünnettir. Ledünni ilim, şefkat ve merhametten doğar; Cenab-ı Hakk’ı tanımaktır. Bu makama ulaşmış kişinin keşif perdeleri açılmış, eserden müessire (yaratıcıya) geçmiş ve hakikate ermiştir. Bu ilim, akılla, nakille ve delille elde edilmez; ilham yoluyla elde edilir.

Ehlullah, ilmi ledünnü anlatırken şöyle der: “Bir kimsenin medresesi Arş-ı Azam, hocası da Fahri Kâinat Efendimiz olursa, ona kim güç yetirebilir?” Bitimi olmayan bir ilimdir ledün ilmi.

Gazali’ye göre ledünni ilim, akıl ve zahiri bilgi ile ulaşılması mümkün olmayan, Allah tarafından özel bir lütuf olarak bahşedilen ilahi bir bilgidir. Bu bilgiye sahip olabilmek için kişinin kalben Allah’a yönelmesi, kendini arındırması ve samimi bir ibadet hayatı sürdürmesi gereklidir. Bu tür bir bilgi, kişinin iç dünyasında yaşadığı bir tecrübeyle doğrudan kalbe gelir. Kitaplardan öğrenilen veya mantıkla kavranan bilgilerden farklıdır. Ledünni ilim, herkesin erişebileceği bir bilgi türü değil, Allah’a yakın olan, kalbini arındırmış ve dünyadan el çekmiş seçkin kişilere açılan bir “sır” olarak tanımlanır.

Gazali'nin "Ledünni İlim Risalesi", tasavvuf yolculuğuna çıkanlara bir rehber sunar; manevi yolculuğun özünü ve hakikate ulaşmanın yollarını anlatır. Bu eser, tasavvufun kalpten gelen bilgiye önem verdiğini ve ilahi bilginin manevi bir deneyim yoluyla kalpte doğabileceğini savunur.

Birçok kez tercüme edilen bu eser, Asım Cüneyd Köksal Hoca tarafından yeniden Türkçeye kazandırılmıştır. İmam Gazali’nin ilim deryasından damlayan bu eserlere, iyi tercümelerle ulaşabiliyor olmak oldukça kıymetlidir. Rabbim, yolundan gidenlerden ve ilimleriyle bize ışık tutanlardan ebeden razı olsun…