Eliminasyon Diyeti / Diyetisyen Hatice Yıldırım

Beslenme ve diyet programı kişiseldir. Kişinin hayat tarzı, yaşam şekli, yeme düzeni rahatsızlıkları ve duygu durumuna göre analiz edilip bir program oluşturulması gerekir. Bunu yaparken bazik gıdaların bazı insanlara fayda yerine zarar verdiğini görürüz. Vücûdun alerjik veya sebebi bilinmeyen reaksiyonlar göstermesine sebep olur. Bu besinleri ayırt etmek hem zor hem de uğraş gerektiren bir durumdur. Karışık beslendiğimiz bir günün ardından size neyin hazımsızlık, şişkinlik veya alerji yaptığını anlamak için beslenme tüketim kaydına başvururuz. Bu tüketim kaydı sonucunda bazı besinlerin günlük diyetimizden elenmesini isteriz. Bu, deneme yanılma yoludur.

Hangi besine vücûdun ne derece reaksiyon verdiğini söyleyebilecek gelişmiş laboratuvar testleri de mevcuttur ancak hem finansal olarak hem testlere ulaşım açısından kullanmak biraz zordur. Bu testleri yapamayan danışanlarımızdan ise diyetlerinden eleme yöntemini tercîh etmesini isteriz. Besinlerin elenerek hangi besinin fayda sağladığını anladığımız diyet türüne eliminasyon diyeti denir.

Eliminasyon diyeti, gıda intoleransına bağlı olarak vücûdun kaldıramadığı besinleri belirlemeye yönelik uzun süreli olmayan bir diyet programıdır. Eliminasyon diyeti ile sizi rahatsız eden veya alerjiye sebebiyet veren yiyecekleri beslenme listenizden çıkarmanız amaçlanır. Bu diyet programının en önemli özelliklerinden biri, çıkarılan besinlerin sonra teker teker yeniden diyet listesine eklenmesidir.

Asıl amacımız kilo vermekten ziyâde günlük yaşam kalitemizi düşüren besinleri eleyebilmek ve bu besinleri günlük beslenme rutinimizden uzaklaştırabilmektir. Besinlerle birlikte genel sağlık sorunlarını en aza indirebilmektir.

İnsan sağlığı için oldukça faydalı olan bu beslenme şekli bir ömür tercîh edilmemekle birlikte tedâvi süresince uygulanmalıdır.

Bu diyet yönteminin insan sağlığı için oldukça fazla faydasından söz edilebilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kabızlık, şişkinlik, mide krampları ve bulantısı, ishal ve gaz gibi sindirim ve boşaltım sorunlarının giderilmesine katkı sağlar. 
• İrritabl bağırsak sendromu semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olur.
• Yemek borusunun iltihaplanmasının yol açtığı ve kronik bir hastalık olan eozinofilik özofajit hastalarının belirtilerinin azaltılmasına olumlu katkısı vardır.
• Özellikle çocukları etkileyen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun azaltılmasında işe yarar.
• Egzama, alerji vs. gibi cilt hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olur.
• Kronik hâle gelen migren ağrılarını azaltır.

Uygularken neler tüketilmelidir?

Toleranslarına bağlı olarak vücûdun sindiremediği, tepki verdiği veya toksin oluşturduğu besinlere yönelik yapacağımız bu eleme yönteminde:

- Sebzelerin büyük kısmı tüketilebilir.

- Glüten içermeyen tahıl grupları, pirinç, karabuğday, siyez,

- Turunçgiller, çilek ve domates gibi meyvelerin hâricindeki meyveler,

- Süt gruplarından başta inek sütü olmak üzere laktoz içeriği yüksek besinler, dinlendirilmiş et grubu. Özellikle gezen otlayan, doğal haritasında yetişmiş etler, soğuk sıkım yağlar, çoğu bitki çayları, baharatlar, acı ve ekşi olanlar ise diyetin aşamasına göre yavaş yavaş diyetimize eklenebilir.

Diyetin aşamalarından bahsetmişken hastalığın semptomlarına bağlı olarak tükettiğimiz besinleri gün, hafta ve ay olacak şekilde listemizden çıkarırız. Alerji ve semptomlar tâkip edilerek yine aynı şekilde ekleme çıkarma yapabiliriz. Bu da ikinci aşaması olur. Ekleme çıkarma işlemi kesinlikle uzman eşliğinde yapılmalıdır aksi takdirde semptomların çoğalması ya da düzensiz ilerlemesine sebep olunabilir. 

Bu diyeti ilk defa yapacak olan danışanlarımızın bir veya iki ay uygulamayı, mutlaka bir destek alarak yapmaları faydalı olacaktır. Çünkü besin tüketim kaydının tutulmasına ve nasıl tutulacağını öğrenmesine dikkat etmemiz gerekir.

Eliminasyon diyetinde yenmemesi gereken gıdalar şunlardır: 

• Portakal ve greyfurt gibi asit içeren meyveler,
• Domates, biber, patlıcan,
• Kırmızı ve acı biber,
• Kabuklu yemişlerin hepsi,
• Fasulye, mercimek ve bezelye gibi baklagiller,
• Glüten içeren tahıllar ve tüm besinler,
• İşlenmiş et ve kabuklu deniz hayvanları,
• Süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri,
• Tereyağı, margarin gibi yağlar,
• Alkol, kahve ve siyah çay gibi içecekler,
• Şeker, tatlı ve çikolatalar. 

Eliminasyon diyeti bittikten sonra ne yapılır?

Eliminasyon diyeti sonrası hemen normal beslenme düzenine geçilmemelidir. Yasaklı olan yiyeceklerden en çok yemek istenenler seçilerek bunlar denenebilir. Glüten, eliminasyon diyeti için oldukça önemlidir. Diyetin bitiş sürecinden sonra glüten içeren gıdalardan uzak durulmasında fayda vardır. Yumurta ve ceviz gibi omega içeren yiyecekler ile başlanabilir. Bunların ölçüleri de hastamız için oldukça önemlidir. Bunlar denendikten sonra yavaş yavaş diğer yiyecekler diyet listesine alınmalı, vücûdun verdiği tepkiler tâkip edilmeli, gerekirse geri adım atılarak başa dönülmelidir.

Bu diyet sürecinde bazı vitamin veya mineraller eksik görülürse hekim kontrolünde takviyeler alınabilir. Bağırsak düzensizliği veya hazımsızlık durumlarında ise probiyotik takviyesine başvurulabilir.

Temmuz 2024, sayfa no: 11-12-13