el-Ğaffâr (cc)

el-Ğaffâr (cc): Dâimâ affeden, tekrarlanan günahları bağışlayan, bağışlaması kendinden ve sonsuz olan, tövbe eden kullarının günahlarını sonsuz mağfireti ile bağışlayarak onları cehennem azâbından koruyan anlamında Allâh’ın esmâ-i hüsnâsından biridir. Şu âyet de Allah Teālâ’nın Ğaffâr oluşuna işâret etmektedir: “Muhakkak ki ben tövbe eden, inanan ve sālih ameller yapan sonra da dosdoğru yolda giden insanlara karşı Ğaffâr’ım.”¹ Rabbimizin bu ismi sarf açısından mübâlağalı ism-i fâil olarak gelmiştir. Bu kullanım biçimi, Allah Teālâ’nın affının sonsuzluğunu ve dâimîliğini ifâde eder. Ğaffâr ismi Kur’ân’da beş yerde geçmektedir. Resûlullah (sav) de bu ismi esmâ-i hüsnâ içerisinde saymıştır. (Tirmizî, Daavât, 82; İbn Mâce, Duâ, 10.) Bu güzel ismin Yüce Allâh’ın; Ğafûr, Raûf, Settâr, Vehhâb, Latîf, Rahmân, Sabûr, Tevvâb ve Vâsi‘ esmâsıyla anlam yakınlığı vardır. Allah (cc), Ğaffâr isminin tecellîsini, insanların tevbe etmelerine, bağışlanma dilemelerine; küfür hâli varsa îmân edip sālih ameller yapmalarına bağlamıştır.²

 Affa konu olmayan tek şey devâm eden şirktir. Bu husus gāyet açık beyân edilmiştir: “Allah, (ilâhlığında, otoritesinde, mülkünde, tasarruflarında) kendisine ortak koşulmasını, (Allâh’a îmânın gerektirdiği esasların inkâr edilmesini) aslâ bağışlamayacaktır. Bunun dışındakileri, (bunun altındaki büyük-küçük günahları, sünnetine, düzeninin yasalarına uygun olarak, irâdesinin tecellîsine tâbi, akıllı ve sorumlu kimseler için) bağışlar. İlâhlığında, otoritesinde, mülkünde, tasarruflarında Allâh’a ortak koşan; Allâh’a iftirâ ederek bile bile büyük günah işlemiş olur.”³ Allah Teālâ bağışlar diyerek bilerek haram işlemek ise kişinin kendini affın dışına atmasıdır. Burada şu husûsun iyi bilinmesi gerekir; ilâhî bağış ve affa nâil olabilmek için kulun haddini bilerek ve pişmanlığını Allâh’a istiğfarla ifâde ederek tevbe etmesi gerekir. İstiğfar bir anlamda insanın günâhının büyüklüğünü fark ederek Allah’tan özür dilemesidir. Yüce Allah karşısında kendini bilerek ukalâlık yapmamasıdır. Bu bakımdan her istiğfar okuyuş, Müslümanın hayâtında bir devrim; günahlardan itāate yapılan bir hicrettir. İstiğfar ve tevbe gönülden yapılacak olursa kul şu hadiste beyân edildiği üzere ilâhî bir lütufla karşılaşabilir: “Âhiret gününde Allah Teālâ, mü’min kulunu kimsenin görmeyeceği bir şekilde kendisine yaklaştıracak, günahlarını bir bir hatırlatarak ikrâr ettirecek, öyle ki kul artık mahvolduğuna hükmedecek; fakat Allah; “Ben onları dünyâda gizlediğim gibi bugün de bağışlıyorum” diyecek ve bu mü’mine sâdece sevap defteri verilecektir.”⁴ 

el-Ğaffâr isminden gerekli nasîbi alan bir Müslüman, evvelâ günahlara karşı çok duyarlıdır. Haramlardan, büyük günahlardan kesinlikle kaçınır, mekruhlarda ve küçük günahlarda ısrâr etmez. Her an tevbe ve istiğfâr hâlinde yaşar. Allâh’ın bu ismine sığınarak istismarda bulunmaz ve şeytānın da oyuncağı olmaz. Tevbeyi ve istiğfârı geciktirmez. İstiğfar nasip olmayabilir endîşesiyle dâimâ bilinçli şekilde istiğfâr eder. İstiğfar ve tevbeyi makam edinir. Bu isimle ahlâklanan bir mü’min, Allâh’ın af kapısının açık olduğunu bildiği için kimseye umutsuzluk aşılamaz. Ayrıca kul hakları konusunda Rabbini örnek alır. Allah Teālâ nasıl ki bağışlayıcı ise, Müslüman da kendine āit özel haklarda toleranslı olur. Bāzan mühlet verir, bāzan haklarını bağışlar. Kendisi cehennemden nasıl nefret ediyorsa din kardeşlerinin de oraya girmemesi için gayret sarf eder. İnsanların af kapsamına girmemeleri devâm eden şirk nedeniyle olduğu için, el-Ğaffâr ismiyle nasiplenen biri, şirke karşı çok yönlü mücâdele verir. Şirk/fitne ortadan kalkıp hayat Allâh’ın vahyine göre anlamlandırılana kadar cihâdı farz-ı ayın bilinciyle yapar. Ğaffâr olan Yüce Allah, kullarının ayıp ve günahlarını dünyâ hayatlarındayken bile örter. Bu isimle ahlâklanan bir Müslüman, insanların günahlarını alenî hâle getirmez. Onların peşine düşerek kimseyi küçük düşürmez.

Dipnotlar:

¹ Tāhâ 20/82

² Tāhâ 20/82; Nûh 71/10

³ Nisâ 4/48

⁴ Ahmed, Müsned, c. II, s. 74.

 Haziran 2022, sayfa no: 30-31