el-Bâsıt (cc)

el-Bâsıt (cc): Rızkı genişleten, gönlü sıkıntılardan kurtaran, inşirah veren, ruhları bedenlerine yayan anlamında Allah Teâlâ’nın esmâ-i hüsnâsından biridir. İstediği kuluna yepyeni bir hayat, neşe, huzur ve mutluluk veren, insanların sıkıntılarını gideren; yaratılanların rızkını istediği zaman, istediği kadar bollaştıran anlamlarına da gelmektedir. Bu isim, “Bast” mastarından farklı formlarda kullanılsa da, el-Bâsıt şeklinde Kur’ân-ı Kerîm’de geçmemektedir. Hz. Peygamber bu ismi esmâ-i hüsnâ içerisinde saymıştır. (Tirmizî, Daavât, 82; İbn Mâce, Duâ, 10.) el-Bâsıt isminin Latîf, Rahmân, Velî, Vedûd, Vehhâb isimleriyle anlam yakınlıkları vardır. Yüce Allah her an âlemlere el-Bâsıt ismiyle tecellî etmektedir.  Bu isimle tecellî etmeyecek olsa tüm âlem daralır; rızıklardan mahrûm olurlar. Neşe ve sürur diye bir nîmete ulaşamazlar. Elde ettiğimiz tüm nîmetler ve yaşadığımız inşirah hâlleri, el-Bâsıt isminin üzerimizdeki tezâhürleridirler.

El-Bâsıt, canlıları ölümden sonra diriltirken ruhlarını bedenlere yayan, zenginlerden sadaka ve zekât alıp bununla fakirlerin rızkını bollaştıran anlamlarına da gelir. Yüce Allah bu ismin tecellîsiyle insanların kalplerini, ilâhî âleme yönelik ilgilerini çoğaltmak sûretiyle genişletendir. Bu isim Allah Teâlâ’nın ilim, kudret ve irâde sıfatlarıyla çok yakından ilgilidir. Evrendeki varlıklar bu isimle Allâh’ın rızıklarına nâil oldukları gibi çeşitli hikmetlere binâen bāzı insanlar, zenginlik verilerek yine bu isimle imtihân olunmaktadırlar. Yüce Allah, lütfunun gereği bāzı kimselere el-Bâsıt olarak tecellî ettiği gibi, adâletinin gereği bāzılarına da tecellî etmeyebilir. Allah hakkında hiçbir şey zorunlu değildir. O, mutlak irâdenin, gücün ve kuvvetin sâhibidir. Bu isim Allâh’ın çok yönlü sonsuz cömertliğini ifâde ettiği için, ismi sâdece mal-mülk vermesine indirgemek doğru değildir. Rahmetini farklı şekillerde ve farklı varlıklara tecellî ettirip yayması bu ismin anlamıyla ilgilidir.

Müslüman bir kimse bu isimden gerekli payı almalı ve kendisinden başlayarak başta ebeveyni, âile bireyleri olmak üzere kimseye sıkıntı vermemelidir. Eşine ve çocuklarına sevecen ve şefkatle muâmele etmelidir. Yersiz şekilde asık suratlı olmamalıdır. Bu anlamda kimseye yük olmayıp başkalarının yükünü çekmelidir. Tefe’ül ve ülfet sâhibi olmalı ve olaylara hayırla bakmalı, yerinde dersler çıkarmalıdır. El-Bâsıt ismiyle muttasıf olan Müslüman, sevgi dâhil Allâh’ın kendisine lütfettiği nîmetleri kardeşleriyle paylaşmalıdır. Emeğini ve ekmeğini bölüşmelidir. Yoksulluktan ve dağıtmaktan korkmamalıdır. Tevekkül sâhibi olmalıdır. Bulunduğu yere sekînet getirmeli ve huzur vermelidir. Sıkılanların, üzülenlerin sığınacağı liman gibi koruyucu davranmalıdır. Özellikle Müslümanları bakışları, duruşu ve tavrıyla korkutmamalıdır. Yoksullara verirken saymadan vermelidir. Kısacası eli ve gönlü açık olmalıdır. Çevresindeki Müslümanlara inşirah hâlini yaşatmalıdır.

Ekim 2021, sayfa no: 38-39