Çocuklarla İletişimde “Ben Dili” / M. Emin Karabacak

Çocuklarıyla iletişim problemi yaşamayan anne baba yok gibidir. Genel anlamda iletişim problemlerin başında anne babaların çocukları, kendi yetiştikleri çağa göre yetiştirmek istemeleri gelmektedir. Bu da aile içinde kuşak çatışmasına ve iletişim problemlerine neden olmaktadır.

Bu anlamda anne babalar, çocuklarını Hz. Ali (r.a)’in; “Çocuklarınızı yaşadığınız çağa göre değil, onların yaşayacakları çağa göre yetiştirin” anlayışına göre yetiştirmeleri gerekiyor.

Anne babaların dünyanın en değerli hazinesi olan çocuklarıyla iletişim kurarken onları yargılamadan, eleştirmeden, uzu uzun nasihat etmeden bir yetişkin gibi konuşmaları iletişim becerilerini artıracaktır.

Çocuklarla kurulacak iletişimde ben dilini de iyi kullanmak gerekir. Olumsuzluk durumlarda çocuğu suçlayıp kendisini savunmaya geçecek şekilde değil, yapılanlar karşısında anne babalar, duygu ve hissettiklerini seviyelerine uygun ve güzel bir şekilde ifade etmeleri gerekir.

Çocukla iletişim kurarken çocuğu suçlamak yerine; “Bu şekilde davranman, böyle söylemen beni üzüyor… Ödevlerini zamanında yapmadığın için üzülüyorum…” ile başlayan ben dili içeren cümlelerle duygularımızı ifade etmemiz iletişimin devamını sağlayacaktır.

“Okuldan çıkıp doğruca eve gelmediğin zaman başına bir şey gelmesinden korkuyorum. Çünkü nerde olduğun hakkında bir bilgim yok. Bekletilmek hoşuma gitmiyor, bu da beni tedirgin ve huzursuz ediyor.” demeniz, hoşunuza gitmeyen kendisinin değil, davranışlarının olduğunu farkına varmasını sağlayacaktır. Bunun yanında çocuklara hayır deneceği zaman; “Seni seviyorum; ama isteğine hayır…” demeniz, çocuğunuz için daha olumlu bir sevgi dili olacaktır.

Çocuklar sıkıntılı ve üzgün oldukları zaman konuşmak istemezler. Bu durumda konuşması için çocuğun üstüne gitmek yerine; “Canın herhalde konuşmak istemiyor; ama ne zaman konuşmak istersen ben seni dinlemeye hazırım...” mesajı çocuğun sıkıntılarını sizinle paylaşmasına olanak sağlayacaktır.

Çocuklar, kendilerine yakın duran, konuşurken gözlerinin içine bakan ve geribildirimleri ben diliyle veren anne babalarla daha iyi iletişim kurmaktadırlar. Yine konuşma esnasında sözlerinin kesilmemesi, durakladıklarında “Hımmm, evet, anlıyorum…” diye geri bildirimler verilmesi çocukların dinlenildiğini ve anlaşıldığını göstereceğinden daha rahat konuşmalarını sağlayacaktır. Olumlu geribildirimler, çocukların benlik saygılarını geliştirecektir. Çünkü çocukların kendileri hakkındaki duygu ve düşünceleri, benlik saygısına bağlıdır. Yine olumlu geribildirim; çocukların kelime hazinelerini geliştirecektir. Bu da çocukların konuşma yeteneklerini geliştireceğinde duygu ve düşüncelerini daha iyi ifade etmelerini sağlayacaktır.

İletişim Problemi Yaşamamak için;

1. “Ben senin yerinde olsaydım, benim zamanında…” diye başlayan cümlelerden kaçınılmalı.
2. Çocuklar, başkaları ile kıyaslanılmamalı.
3. Çocukların olumsuz davranışları yerine olumlu davranışları görülerek benlik saygıları yükseltilmeli.
4. Çocukların kurallara uymaları ve söz dinlemeleri için kuralların nedenleri ve amaçları çocuğa açıkça anlatılmalı.
5. Çocuklarla iletişim kurarken onları yargılamamalı.
6. Çocukları eleştirmeden ve suçlamadan konuşulmalı.
7. Çocuklar etkin bir şekilde dinlenilmeli.
8. Çocuklara uzun uzun nasihat etmekten ve nutuk çekmekten kaçınılmalı.
9. Çocuklarla konuşurken sen dili yerine ben dili kullanılmalı.
10. Çocukla konuşurken emir vermekten, tehdit etmekten, ahlak dersi vermekten kaçınılmalı.
11. Çocuklarla iletişimin devamı için onlardan beklentilerimiz çocukla birlikte karar verilip bir kâğıda yazılmalı ve imzalanarak evin uygun bir yerine asılmalı.
12. Çocuklarla iletişim kurarken kararlı ve tutarlı davranılmalı. Kuralları uygulamada da kararlı ve tutarlı olunmalı.
13. Anne babaların çocukların gözünde saygınlıklarının azalmaması ve çocukla iletişim problemi yaşamamaları için kurallara ailece uyulmalı.
14. Annenin koyduğu kural baba, babanın koyduğu kuralı anne tarafından kaldırılmamalı.
15. Çocuklara yaşlarına uygun görev ve sorumluluklar verilerek uygulamada onlar cesaretlendirilmeli.
16. Çocuğun çabası ve yaptıkları takdir edilerek bazen ödüllendirilmeli.

Sonuç olarak; anne babalar, dünyanın en değerli hazinesi olan çocuklarıyla konuşurken onları yargılamadan, eleştirmeden, nasihat etmeden sevgi dolu cümlelerle iletişim kurmalıdırlar.

Ve en önemlisi çocuklarımızı gerçekten dinlediğimizde, onlara zaman ayırdığımızda, konuşurken onları yüreklendirdiğimizde, onlarla ilgilendiğimizde, onlara fırsat verdiğimizde ve onları koşulsuz kabul edip takdir ettiğimizde iletişim problemleri ortadan kalkacaktır.

 Haziran 2022, sayfa no: 12-13