Çocuklarda Tırnak Yeme Davranışı / Psk. Dan. Feyza Şener Barış

Çocuk ruhsal problemler yaşadığında, bunları aktaramazsa ve ihtiyaçları çevresi tarafından uygun bir şekilde karşılanmazsa, yaşadığı sorunları ifade edemez. Bu durum, iç çatışmalar yaşamaya neden olur ve çatışmalar zamanla davranışlarına yansıdığında birtakım davranış problemleri ortaya çıkar. Bu problemlere sahip olan çocuklar genellikle gergin ve çekingen olurlar. Çevreleriyle sürtüşme yaşayabilirler ya da göremedikleri ilgiyi bu şekilde almaya çalışırlar. Daha sonra bu davranışlar alışkanlık haline gelir. Bu tür davranış bozuklukları yaşayan çocukların temelinde genelde aile içi sorunların olduğu görülür. Ancak tek bir nedenin davranış bozukluğuna yol açtığını söylemek mümkün değildir. Birçok etken (psiko-sosyal, biyolojik vb.) bu davranışların ortaya çıkmasına neden olabilir. Örnek vermek gerekirse, sevgi eksikliği, çocuklar arasında ayrımcılık, boşanma, ebeveynlerin davranış bozukluğu göstermesi, çocuğun rol model alması ve kalıtımsal faktörler bunlar arasında sayılabilir. Bir davranışın bozuk olduğuna karar vermek için bazı faktörleri göz önünde bulundurmalıyız. Bunlar; çocuğun gelişim dönemi, davranışın yoğunluğu ve sıklığı, ayrıca farklı belirtilerin eşlik edip etmemesidir.

Çocukların %33'ü tırnak yeme davranışı gösterir. Tırnak yeme, tırnağın dişler üzerinde kayması, daha sonra ıslanıp tırnaktan bir parça koparılmasıdır. Bu davranış bozukluğu, çocuklarda en sık görülen problemlerden biridir. Tırnak yeme davranışı, çocuğun gerildiği, sıkıldığı, huzursuzlandığı ve saldırganlığını dışa vuramadığı zamanlarda kendi kendisine yönelttiği bir saldırganlık dürtüsüdür. Bu davranış, çocuğun kendisine veya çevresine olan güvensizliğini barındırır. Ayrıca psikolojik gerilim bu davranışı tetikler. Çocuğun tırnaklarını yiyerek üzerindeki gerilimi attığına inanılır. Eğer çocuğun çevresinde onu rahatsız eden koşullar artarsa, bu davranışta bir artış gözlemlenir. Bunların dışında, çocuğun bu davranışı sergileme sebebi, tırnağını yiyen birini rol model alıyor olması olabilir. Aile içerisinde gözlemledikleri kişilerde tırnak yeme davranışı varsa, bu alışkanlığı daha hızlı kazanabilirler. Ayrıca çocuk, baskı altında kaldığını hissettiğinde ve heyecan içeren durumlarla karşılaştığında tırnağını yer ve bu davranışı fark ettiği anda alışkanlık haline getirir. Bu davranış, çocukların büyük bir kısmında görülebilir. Hiperaktif, dışa dönük ve otoriter olmak isteyen çocuklarda daha fazla görülür. Bunun yanı sıra, yapılan araştırmalarda erkek çocuklarının, kız çocuklarına oranla bu davranışı daha fazla sergilediğini gözlemlemekteyiz. Bunun sebebi, kızların dış görünüme daha fazla önem vermeleri ve toplumsal tepkilerden daha fazla etkilenmeleri olarak açıklanabilir. Tırnak yeme davranışını gösteren çocukların aileleri ile görüşüldüğünde, ebeveynlerden birinin ya da ikisinin geçmişte bu davranışı sergilediği görülmüştür. Bu davranışın genetik alt yapısı olup olmadığıyla ilgili yapılan araştırmalarda ise, tek yumurta ikizlerinin ikisinde tırnak yeme davranışının, çift yumurta ikizlerine göre iki kat daha fazla olduğu sonucu çıkmıştır. Bu davranışı ortaya çıkaran ve tetikleyen birçok sebep vardır. Bunları sıralamak gerekirse:

• Kaygılanma ve güvensiz hissetmek
• Otoriter ve baskıcı ebeveynlere sahip olmak.
• İlgi ve sevgi eksikliği
• Rol model alma
• Dışlanmış, mutsuz ve yalnız hissettiğinde
• Stres durumu ve stresli bir ortamda bulunduklarında
• Kardeş kıskançlığı
• Etrafa saldırma isteğini bastırma amaçlı
• Evdeki huzursuzluktan etkilendiği için
• Geçim derdinin çocuğa yansıtılması sonucunda
• Doğal afet sonucu ortaya çıkan korkuyla beraber bu davranış başlayabilir
• Başarısız hissettiğinde veya başarısız olduğunda
• Çevresi ile zıtlaşma amaçlı
• Olumlu veya olumsuz ilgi çekmek amaçlı
• Uykuya dalma güçlükleri yaşanması
• Ailenin engellemesi ile dışarda atılamayan aktifliği kendisine döndürmesi
• Yaşanan gerilim ve sıkıntıyı yatıştırma amaçlı
• Fiziksel ve sözlü şiddet görme sonucu
• Ayrılık kaygısının yaşanması
• Duygusal ve fiziksel istismar sonucu
• Ebeveynlerin ev içinde sürekli kavga etmesi

Tırnak yeme davranışıyla başa çıkmak için neler yapmalıyız ve neler yapmamalıyız bunları incelememiz lazım.

Ne Yapmamalıyız?

• Çocuğun bu davranışa daha fazla yönelmemesi için öncelikle en basit şekilde tırnak yeme davranışına yöneldiği zaman engellenmemeli ve azarlanmamalıdır.
• Dışarıda oyun oynamalarını engellememeliyiz. Saldırganlık içeren isteklerini kendilerine yöneltmemeleri için dışarıda koşup oynamalarına özen gösterilmeliyiz.
• Ev içerisindeki ortaya çıkan gerginlikler çocuğa yansıtılmamalıdır.
• Çocuk, hatalı bir davranış sergilediğinde ebeveynleri tarafından suçlanmamalı ki gizli bir suçluluk duygusuna kapılmasın. Onun yerine davranışındaki hatalar uygun bir dilde açıklanmalıdır.
• Tırnağını yemesin diye üstüne acı maddeler sürmek, bantlamak, eldiven takmak vb. gibi girişimlerden uzak durulmalıdır. Çocuk bunları kendisine yöneltilmiş tehdit olarak algılar ve sınırlamalar bazı problemlerin çıkmasına yol açabilir.
• Çocuk davranışı yapmasın diye korkutulmamalıdır.

Neler Yapmalıyız?

• Davranışa sebep olan olaylar gözlemlenmeli ve ortadan kaldırılmalıdır.
• Oyun oynarken kağıtları yırtmasına, bazı oyuncaklarla oynarken oyunu bozup yıkıp tekrar tekrar yapmasına fırsat tanınmalıdır.
• Saldırganlık içeren isteklerini kendilerine yöneltmemeleri için dışarıda koşup oynamalarına özen gösterilmelidir.
• Çocuğun rahatsız olduğu durum ve olaylar öğrenilip, hafifletilmelidir.
• Tırnak yeme davranışının hangi durumlarda ortaya çıktığı bulunmalıdır. Örneğin televizyon izlerken tırnak yeme davranışı ortaya çıkarsa onun yerine geçebilecek alternatifler (sakız çiğnemek, çerezler, meyveler vb.) verilmelidir.
• Çocuğun tırnak yediğinde üzerindeki gerginliği attığı ve huzur bulduğu gözlemlenirse tırnak yeme davranışının yerine geçebilecek ve gerginliğini azaltacak alternatif etkinlikler sunulmalıdır. Örneğin spor faaliyetleri, ev içerisinde elleriyle yapılabileceği düzeyde işler, koleksiyon yapma vb.
• Teşvik edici davranılmalıdır öncelikle çocuktan bir tırnağını uzatması istenebilir. Bu şekilde çocuk diğer tırnaklarını da uzatmak için cesaretlenebilir ve bu şekilde yeme davranışını ortadan kaldırması için cesaretlendirilmiş olur.
• Yenen tırnağın etrafında tırtıklanma olacağı için tekrar yeme isteği uyandırabilir. Bu yüzden tırnaklara bakım yapılmalı törpülenmeli ve krem sürülüp bu davranışın tekrarı engellenmelidir.
• Kırılan tırnak yeme isteği uyandıracağı için bu görünüş ortadan kaldırılmalıdır.
• Davranışın ortadan kaldırılması için çocuk cesaretlendirmeli ve övülmelidir.
• Çocuğun kendi tırnak bakımını yapması için sorumluluk verilmeli ve bir manikür seti hediye edilebilir.
• Ebeveynlerden özellikle annenin tutumu otoriter ise bu tutum yumuşatılmalıdır.
• Çocuk tırnak yeme davranışını genellikle boş kaldığı zamanlarda yapar. Bu nedenle çocuğun ellerini boş bırakmamak için eğlenceli etkinlikler tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Örneğin boyama yapması, kesme- yapıştırma vb.
• Çocuğa tırnağı yediği zaman ortaya çıkacak olumsuz durumlar sakin bir ses tonu ile anlatılmalıdır. Bu durumlar, mikrop kapıp hasta olabileceği ya da tırnağının şeklinin bozulmasıyla ortaya kötü bir görüntü çıkabileceği olabilir.

Kasım 2024, sayfa no: 11-12-13