Bu Âsî’lik Nereden? / Ayşenur Kına

Varlık sudan yaratılmış ve hayatlarının devâmı için suya aç.

İnsanlar târih boyunca hep su etrâfına yerleşmiş ve en ufak bir çatlaktan, küçücük bir yarıktan kendine hemen yol bulan suyu kovalamışlar. Milyonları peşine takan, geçtiği yerlerde hoş sadâ bırakan nehirler de yalnızca akan su olmamış bizler için. Tıpkı bir bebek gibi dağların yüksek yerinde bir kaynaktan küçük bir akıntı olarak doğan; aktıkça büyüyen, genişleyen bu yaşam arkadaşı; gittiği yerler boyunca yüzlerce olaya, savaşlara, hüzünlere, sevinçlere ve umutlara şâhitlik etmiş. Ayaklı gazete misâli; medeniyetleri birbirine taşımış, gördüğü kültürleri aktarmıştır.

Nitekim Lübnan’dan doğup Hatay’da Akdeniz’e dökülen Âsî Nehri de Lübnan ve Suriye topraklarından haberler sunmuş, esintiler getirmiştir. Peki ama neden âsîlikle anılır? Neden dünyânın ters yöne akan tek nehri olarak kayıtlara geçer?

Hakkında çeşitli efsâneler olsa da aslında bu söylentiye sebep olan şey bir göz yanılgısıdır. Yaz aylarında, aktığı taraftan gelen sürekli ve kuvvetli rüzgâr; nehrin yüzeyinde ufak dalgaların oluşmasına sebep olur. İyice azalan suyunun da etkisiyle nehir yavaş akmaktadır yazları. Normalde aktığı taraftan (Samandağ ilçesi) gelen küçük dalgalar; nehrin tersine aktığı izlenimini uyandırır.

Ayrıca Âsî’nin Türkiye’ye geldiği yer olan Amik ovası alçak bir sahayken, akım yönü (Samandağ yönü) yüksektir. Nehrin alçak taraftan yüksek olan tarafa doğru aktığı düşünülür böylece. Ancak nehir yüksek arâzi içinde açılmış bir boğazdan, yâni aslında aşağıdan akar.

Sonuçta akış yönünde bir âsîlik yoktur ama… Asırlardır birbirinden ayrıştırılamayan bu geçtiği bölgelerin ayrı gayrı gösterilmesinden, birbirlerine taşıdığı küçücük taşların dahî yok sayılıp, kültür birleşiminin görmezden gelinmesinden artık bıkıp başkaldırıverir de, bir gün taşkınlık yapar mı bilinmez.