Ayva

Ayva, büyük şifâ barındıran bir meyvedir. Sindirimi kuvvetlendirir, soğuk algınlıklarına karşı yardımcıdır ve derideki iltihaplara iyi gelir. Yapılan çalışmalara göre ayva alerjilere karşı da yardımcıdır, reflü hastalığında ilaçlardan daha üstün bir etkisi vardır ve kansere karşı da kullanılabilir.

Ayvadaki Besleyici Maddeler

100 gr. ayvada 15 mg kadar C vitamini bulunur, bu miktar vücûdun günlük ihtiyâcının %15’idir. C vitamini kuvvetli bir antioksidandır, grip döneminde bağışıklık sistemini kuvvetlendirmekle kalmaz aynı zamanda arterioskleroz ve kansere karşı korunmak için de kullanılabilir. Ayvanın içindeki diğer vital/hayâtî maddeler yüksek oranlı değildir fakat çok çeşitlidir. Ayva meselâ E, B1, B6 vitaminleri ve potasyum, magnezyum ve bakır da ihtivâ eder. Ayvanın %80’inden fazlası sudur. Ayvanın içerdiği lif maddeleri arasında bilhassa ‘pektinler’ vurgulanmalıdır. Pektinler çözünebilir lifler grubundandır ve bağırsaklar için iyidir.

AYVA: Pektin’in Sağlığı Teşvik Gücü

Pektin, jelleşir ve böylece yüksek miktarda suyu kendisine bağlayabilir. Ayva bu vesîleyle bağırsakların boşaltım hareketlerini düzenler. Besinlerle alınan katı yağlar, safra asitleri ve kolesterol; pektine bağlanarak vücuttan atılır. Pektin bağırsaklardayken şeker de çok daha yavaş emilir ve kan şekeri seviyesi dengede kalır. Birkaç çalışmada gösterilmiştir ki ayva kan kolesterol seviyesini düşürebilir ve diyabeti önlemekte kullanılabilir. Pektin bağırsak florasını ve faydalı bakterilerin çoğalmasını da olumlu etkiler. Bu yolla, ishal vb. hastalık yapıcı mikroorganizmalar baskılanır.

Pektin bağırsakta ağır metaller gibi istenmeyen maddelere de bağlanır, böylece ayva vücûdun zehirlerden arınmasına yardımcı olur. Dahası ayva sezyum, stronsiyum veya plutonyum gibi radyoaktif maddeleri de bağlar ve bağırsaktan atılmasını sağlar. Bilhassa radyoaktif sezyum 137 vücuttan, organlar ve kaslarda birikmeden pektin sâyesinde hızlıca atılır.

Ayva Antioksidanlarca Zengindir

Ayvanın içinde C vitamininin yanısıra, vücut hücrelerini serbest radikallerden koruyan flavonoidler gibi başka antioksidan maddeler de vardır. Bunların arasında Quercetin araştırmacılar tarafından ‘flavonoidlerin kralı’ olarak adlandırılmıştır. Birkaç çalışmada Quercetin’in iltihaplara ve alerjilere karşı etkili olduğu, Helicobacter pylori adlı –mide/onikiparmak bağırsağı ülseri ve mide kanseri sebebi olan– bakteriyi durdurduğu ve gut hastalığı, kalp-damar hastalıkları ve kanseri önleyebildiği gösterilmiştir.

Quercetin özellikle ayvanın kabuğunda bulunur. Ayvada yine sindirim için faydalı olabilen ‘tanen’ler de yer alır. Tanenler tıpta, büzücü etkisi dolayısıyla hemostatik/kanı durdurucu olarak ve enfeksiyonlarda kullanılmaktadır.

Ayvanın Şifâlı Etkisine Genel Bakış

Pakistan Sargodha Üniversitesi’ndeki bilim insanları ayvanın her bir parçasında şifâlı etkiler bulunduğunu keşfettiler. Şimdiye kadar saydığımız maddelerin yanında ayvada steroidler, glikozidler ve malik asit gibi organik asitler de bulunur.

Ayvanın Özellikleri/Faydaları:

• Antioksidatif
• Antienflamatuar/iltihaba karşı
• Antibakteriyel ve antiviral
• Öksürük kesici
• Karaciğer koruyucu
• İshale karşı
• Kolesterol düşürücü
• Antidepresan

Kanser Araştırmalarında Ayva

2010 yılında Tarım ve Gıda Kimyası Dergisi (Journal of Agricultural and Food Chemistry) isimli yayında ayvanın anti-kanser bir gıdâ maddesi olma potansiyeli açıklandı. Fernando Pessoa Üniversitesi’ndeki Portekizli araştırmacılar ayvanın insan kanser hücreleri üzerindeki durdurucu özelliklerini inceledi.

Ayva yaprağı ekstresi (özü) bağırsak kanseri hücrelerinin büyümesine engel olurken meyvenin kendisinden ve çekirdeklerinden elde edilen ekstreler böbrek kanser hücrelerine karşı kuvvetli bir tesire sâhiptir. Bilim insanlarının varmış olduğu netîce şu ki ayva, hem kanserden korunmakta hem de tümörlerin tedâvisinde yardımcı olabiliyor. Bu bilgiler, tâkîb eden başka çalışmalarda da tasdik edildi, ayva ekstresi kullanılarak prostat ve meme kanser hücrelerinin büyümesi ve yayılmasına da mâni olunabildi. Flavonoidler kansere karşı en fazla etkiye sâhip maddeler olarak tanımlanmaktadır.

Fransız bilim insanları; ayvanın doğal şifâlı maddeler kombinasyonuyla karşılaştırıldığında, izole edilmiş olarak tek başına kullanılan maddelerle tedâvide memnun edici netîcelere ulaşılamadığını keşfettiler.

Alerjiye Karşı Ayva

Histamin vücutta alerji hâllerinde olduğu gibi çok miktarda salındığında iltihaplar, bronşların daralması ve kaşıntı gibi tipik belirtiler ortaya çıkar. Bu durumda hekimler çoğunlukla reçeteye bir antihistaminik yazar, fakat bu ilaçlar baş ağrısı, mide-bağırsak sıkıntıları ve saç dökülmesine sebep olabilir. Ayvanın vücûda histamin salımını durdurabildiği ise laboratuarda çoktan isbatlanmıştır.

Ayva Çayı

Ayva çekirdeklerini bir çay hazırlamak için kullanabilirsiniz. 2 çay kaşığı ayva çekirdeğini bir bardak suda 5 dakîka kadar kaynatın. Sonra bu çayı süzüp çekirdekleri alın ve çayı küçük yudumlar hâlinde için. Bu çay, sindirim sistemi sorunları yanında uykusuzluk ve huzursuzluk durumlarında da uygulanır.

Mühim: Ayva çekirdeği bütün olarak kullanılmalı ve çay içilmeden önce mutlakâ süzülmelidir. Bu çekirdek amygdalin glikozidi içerir ve çekirdek bölünür veya çiğnenirse zehirli siyanür ortaya çıkar.

Ayvanın kabuğunu da çay hazırlamak için kullanabilirsiniz. Bir tâne ayvanın kabuğunu 250 ml. suyun içinde kaynatın ve sonra kabuğu kaynar su içinde 5 dakîka kadar bekletin. Bu çay size boğaz ağrısında yardımcı olacaktır.

Ayva Cilde İyi Gelir

Ayvanın birçok cilt bakım ürününün bileşenlerinden olması bir tesâdüf değildir. Çünkü ayva çekirdeğinden elde edilen jel yatıştırıcı ve yangı giderici etki yapar, yara iyileşmesini hızlandırır, çatlak, gerilmiş, güneşten zarar görmüş ve/veya iltihaplanmış deriyi tedâvi eder.

Ayva jeli tedâvi edilmek istenen cilt bölgesine -meselâ yüz maskesi olarak- direkt uygulanabilir. Yanıklarda, meme ucu yaraları ve basurda da kullanılabilir.

Ayva mumu ayvanın kabuğunda bulunur. Meyveyi koruyan bir tabakadır, meyveyi tabiattaki zararlı dış etkilere karşı ve suyunu kaybetmeye karşı korur. Bu husûsiyet bizim cildimize de fayda sağlar. Yapılan çalışmalar ayva mumunun cildi yatıştırıcı ve yumuşatıcı özelliklere sâhip olduğunu gösterdi. Ayva mumu derideki bariyeri güçlendirir ve derinin nemli kalmasına yardımcı olur.

Ayvanın kabuğunu dikkatlice soyun, bir bardağı 3’te 1’ine kadar kabukla doldurun ve üzerine zeytinyağı veya badem yağı gibi bir yağ ekleyin. Sonra bardağı karanlık olan ve sıcak olmayan (ortalama 18-20 °C olan) bir yere koyun ve her gün bir kere karıştırın. Böylece ayvadaki uçucu yağlar ve ayva mumu bu bitkisel yağın içine geçecektir. 2 hafta sonrasında yağı süzebilirsiniz.

Bu ayva yağını bakım yağı olarak kullanabilirsiniz.

Mutfakta Ayva

Ayvadan reçel, marmelat vb. şeyler yaparken biraz fazla kaynatırsanız meyvenin içindeki pektin tam olarak çözünmüş olur.

İpucu: Hazırlama esnâsında ayvanın kararmaması için limon suyundan faydalanabilirsiniz.

Ferda Ümit Gedik (Ocak 2017)

Kaynak: https://www.zentrum-der-gesundheit.de/quitte.html#ixzz4SRyaoR1W