Kortizon Kullanırken Nasıl Beslenmeli?

Kortizon; böbrek üstü bezler tarafından üretilen yâni doğal olarak vücûdumuzda bulunan, yağ ve karbonhidrat metabolizmasında etkili bir hormondur. Vücutta kortizon üretimi azaldığında ya da hiç üretilemediğinde dışarıdan kortizon takviyesi alınmaktadır. Ayrıca kortizon, tıbbî tedâvilerde oldukça sık kullanılan ilaçlardan biridir. Belli bir süre ve yüksek dozda alınan kortizonun vücûda bazı olumsuz etkileri vardır:

• Kemik ve kas erimesi başlar veya artabilir.
• Depresyon ve psikolojik rahatsızlıklar artar.
• Kortizon mide asit salgısını artırır ve mide mukozasını bozar. Ülsere yatkınlığı artırır.
• Kan şekerinin yükselmesine sebep olur.
• Kortizon vücutta ödemin artmasına ve tuzun tutulmasına neden olur. Bu da tansiyon, kalp-damar yetmezliği ve böbrek rahatsızlıkları olan bireylerin mevcut durumlarında sorunların artışına sebep olabilir.
• Kan yağlarında artışa neden olur.

Aşırı dozda ve sürekli kortizon tedâvisi gören hastalarda kemik yıkımı hızlanır. Östrojen seviyesini düşüren kortizon kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltarak osteoporoza sebep olur. Kortizon kullanan kişiler düzenli biçimde kemik mineral yoğunluğu ölçümü yaptırmalı ve kalsiyum açısından zengin beslenmelidirler. Süt, yoğurt, peynir (tuzsuz-yağsız), yeşil yapraklı sebzeler, soya fasulyesi, kuru baklagiller, fındık (tuzsuz) ve küçük balıklar zengin kalsiyum kaynaklarıdır. Ancak yağ içermesi sebebiyle fındık, sodyum içermesi sebebiyle küçük balıklar aşırı tüketilmemelidir. Kortizonun potasyum atma etkisi vardır. Bu yüzden kortizon kullanan kişilerde potasyum kayıpları görülür. Potasyum kaybı kas güçsüzlüğüne yol açar, birçok hormonun fonksiyonunda ve kalbin kasılma işlevinde de olumsuz etkilerini gösterir. Sodyumu azaltırken, potasyum bakımından zengin olduğu ve yağsız rejimlere büyük ölçüde yardım ettiğinden dolayı sebze-meyve tüketimini artırmak potasyum ihtiyâcını karşılamak için faydalıdır. Dolayısıyla bol sebze ve meyve tüketilmelidir. Özellikle hazır besin tüketen kişilerin “gizli sodyum” alımına dikkat etmesi gerekir, zîrâ sodyumun büyük bir bölümü bu minerali içeren besinlerden alınır. Yâni yemeğe konulan tuzun miktârı kısıtlansa bile eklenen bulyon gibi aroma vericilerle veya yapılan yemeğin içine giren besinlerle yemeğin kendisi zâten fazla sodyum içeriyor olabilir. Meselâ tâze etteki sodyum miktârı işlenmiş et ürünlerinden (sucuk, sosis vs.) düşüktür. Dışarıdan alınan, içinde sodyumlu koruyucu madde bulunan hiçbir besin maddesi kortizon kullanırken tüketilmemelidir. Konserveler, meyve suları, soda, kola vb. gazlı içecekler, bisküvi, kraker, salamura zeytin gibi besinlere dikkat edilmelidir. Kısacası markette satılan, içinde koruyucu madde bulunan ve yoğun tuz içeren tüm gıdaları kortizon kullanılırken yemek sakıncalıdır. Kortizon kullanan hastalarda iştah düzeyinde de artış görülür. Bunun nedeni vücutta karbonhidrat metabolizmasının bozulmasıdır. Unlu, yağlı ve şekerli besinlerden kaçınılmalıdır. Sağlıcakla kalın...

Fatma Çelebi Beslenme ve Diyet Uzmanı (Ağustos 2016)