Ara

Domates

Domates

Domates

Ferda Ümit Gedik

 Domates son derece sağlıklı bir meyve/sebzedir. Bilhassa domatesteki tabiî renk maddesi Likopin çok iyi araştırılmıştır ve kanser ve diğer kronik hastalıklarla mücâdelede kuvvetli bir antioksidandır. Likopin aynı zamanda cildi UV-ışınlarına karşı içten korur ve böylece güneş yanıkları ve cilt kanserinden de korumuş olur. Tabii domatesin organik olmasına ve tarım ilaçlarıyla kirlenmemiş olmasına dikkat edilmelidir.

Domates bazik midir asidik mi? Domates hem tatlı hem ekşi bir tada sâhiptir. Ekşi tadından C vitamini ve sitrik asit ile malik asit gibi meyve asitleri sorumludur. Olgun domates tatlıdır çünkü olgunlaşırken şeker oranı artar, asit oranı düşer. Ekşi lezzetine rağmen domates bazik/alkaliktir çünkü potasyum, bakır ve demir gibi bazik minerallerce zengindir. Domatesin muhtevâsındaki antioksidanlar ve yüksek su oranı vâsıtasıyla toksik maddeler ve keskin asitler daha iyi nötralize edilebilir ve vücuttan atılabilir. Vücûdun asit-baz dengesini sağlamak için domates çok iyi bir seçimdir. Domatesteki Vitaminler ve Mineraller 100 gram tâze domateste:  
  • 506 µg Betakaroten(Günlük Tavsiye Edilen-GTE-miktârın % 25,3’ü)
A vitamini öncü maddesidir ve kalp-dolaşım hastalıkları ile kanserden korur.
  • 24,5 mg C vitamini (GTE: % 24,5)
Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, yaraların iyileşmesine yardımcıdır ve demir emilimini arttırır.
  • 9 µg K vitamini(% 13)
Kan pıhtılaşmasında, kemik metabolizmasında ve hücre büyümesinde büyük rol oynar.
  • 813 µg E vitamini (% 6,8):
Bu antioksidan iltihaplara karşı etkilidir, sinir sistemi için mühimdir ve kanser hücreleri oluşmasını önler.
  • 39 µg B9 Vitamini- Folat/Folik asit (% 9,8)
Folat sağlıklı kan ve damarlar için mühimdir. Her gelişme ve büyüme sürecinde yer alır ve bilhassa hâmilelikte önemlidir.
  • 242 mg Potasyum(% 6,1)
Kas aktivitelerinde yerini alır, vücuttaki sıvı dengesini ve kan basıncını düzenler.
  • 60 µg Bakır(% 4,8)
Hücre solunumu için önemlidir, iltihap önleyicidir ve artrit gibi romatizmal hastalıkları hafifletir.
  • 0,5 mg Demir(% 4)
Demir vücuttaki oksijen taşınımı için mühimdir. Demir eksikliği olduğunda anemi (kansızlık) meydana gelir. Domateste Hangi Karotenoidler Vardır? Domateste betakarotenin yanısıra Likopin, Alfakaroten ve Kriptoksantin gibi karotenoidler vardır. Bu üçü A vitamini üretimine katkıda bulunur ve sağlıklı deri, mukoza, kemik ve gözler için önemlidir. Domateste Lutein karotenoidi de mevcuttur, lutein katarakt gibi göz hastalıkları riskini azaltır. Burada şunu bilmek mühimdir: Meselâ düzenli tüketilen güzel bir domates salatasındaki vitaminler, karotenoidler ve diğer bütün biyoaktif maddeler hep birlikte, çok kuvvetli bir antioksidan etkiye sâhiptir. Buna karşın izole edilip kapsüle konmuş bir karotenoid o kadar büyük etkiye sâhip olmayabilir. Likopin nedir? Likopin, domates ve karpuz gibi kırmızı meyvelere karakteristik rengini veren maddedir. 2018 yılında Portekizli araştırmacıların yaptığı çalışmaya göre Likopin bütün karotenoidlerin en kuvvetlisidir. Yaşlanma sürecine ve oksidatif stres sebebiyle oluşan hastalıklara karşı etkilidir. Kansere Karşı Domates Çeşitli çalışmalar gösterdi ki domates kanserden korunmaya katkıda bulunur. Likopinin etkisi bilhassa prostat kanseri açısından tanınmaktadır. Likopin burada önleyici bir tesire sâhiptir ve iyi huylu prostat büyümesine karşı da olumlu etkisi vardır. Ohio State Üniversitesi’ndeki araştırmanın gösterdiği gibi, domatesçe zengin bir beslenme cilt kanseri riskini de %50 oranında azaltır. Bu netîce likopinin UV ışınlarına karşı koruyucu tesiri dolayısıyladır. Yine domatesin/likopinin meme kanserine karşı korunmada da kullanılabileceğine inanılıyor. Kalp-Dolaşım Hastalıkları ve Domates Doğu Finlandiya Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, yaşları 46-65 arasında olan 1000’den fazla erkeği 12 yıldan fazla gözlediler. Çalışmanın başlangıcında bütün deneklerin kanındaki likopin konsantrasyonu tesbit edildi. Likopin içeren besinleri en çok tüketen her denekte inme geçirme riski % 55 daha düşüktü. Domates Kemikler ve Kaslar için iyi midir? 2018’de yapılan en yeni çalışmalar gösterdi ki domates; kemik aşınmasına, kas yıkımına ve ayrıca osteoporoz/kemik erimesi gibi hastalıklara karşı koyar. Portekizli araştırmacılar da likopinin kemik metabolizması üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koydu. Karotenoid hasarlı kemik hücrelerinin yıkımını ve yeni bir kemik dokusu inşâsını destekler. Japonların, yaşları 22-69 arasında olan 259 denekle gerçekleştirdiği 3 senelik araştırmasında, düzenli olarak domates tüketmenin insanları yaşın ilerlemesiyle meydana gelen kas gücü azalmasından koruyabileceği tesbit edildi. Organik Domates Domates yalnızca, organik olup tercîhen yaşanılan bölgenin ürünü olursa lezzetli ve sağlıklıdır. Bu takdirde zararlı maddelerden uzak olur ve olgunlaşmış halde hasat edilebilir. Çünkü tam olgunlaşmış meyveler depo edilmeye uygun değildir. Bu yüzden domates de genellikle çok erken toplanır fakat bu durum domatesin sağlıklı muhtevâsı ve lezzeti açısından menfî bir durumdur. Federal do Ceará Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma gösterdi ki organik domatesler normalde yetiştirilenlere göre %57 daha fazla C vitamini ihtivâ ediyor ve bir antioksidan olan ponifenol muhtevâları da % 139 daha fazla. Domates Sosu / Salçası Eğer domates salçasını her şekilde tüketmeyi seviyorsanız o zaman yeni güzel haberler var: Domates salçası/sosu sâdece prostat için son derece sağlıklı değil, aynı zamanda bağırsaklar için de öyle. Nisan 2018’de İspanyol araştırmacılar, domates sosunun probiyotik bağırsak bakterilerinin etkinliğini teşvik ettiğini ve böylece bağırsak florasının sıhhati için çok uygun olduğunu duyurdu. Ayrıca, sosun çiğden mi pişirilip mi yapılması gerektiği sorusunu netleştirebildiler. Bağırsaklar için Domates Salçası Her gün tüketildiğinde salçanın veya diğer domates ürünlerinin sağlığa çok büyük faydaları vardır. Nisan 2018’de İspanyol araştırmacılar domatesin bağırsaklar için de çok şifâlı olabildiğini gösterdiler. Antioksidan Likopin Domatesin prostat üzerindeki koruyucu etkisinden bilhassa domatesteki sekonder bitki maddesi likopin mesuldür. Likopin karotenoidlerdendir ve domatese kırmızı rengini veren maddedir. Likopin, hücreleri oksidatif stresten yâni serbest radikallerden koruyabilir. Meselâ UV-ışınları kaynaklı olanlardan korur, böylece düzenli olarak domates tüketmek tabiî bir güneşten korunma tedbiridir. Domates aynı zamanda solunum sistemi için de faydalıdır ve akciğer fonksiyonlarını iyileştirebilir. Prebiyotik madde Oligofruktoz İspanya Politècnica de València Üniversitesi’ndeki araştırmacılar şimdi, bağırsaktaki antioksidanların bağırsak florasındaki bakterilerle nasıl bir etkileşim içinde olduğunu araştırıyorlar. Araştırmaların odağında ise likopin ve domatesin içeriğindeki diğer maddeler yer alıyor. Meselâ domatesteki oligofruktozun prebiyotik olduğu daha önceki çalışmalarda tesbit edilmişti. Prebiyotikler bağırsak bakterilerinin besinidir ve bağırsağın sağlığını temin edebilir. Probiyotik bakteri Lactobacillus reuteri Araştırmanın direktörü Ana Belén Heredia çalışmasında Lactobacillus reuteri’nin domates salçasındaki antioksidanlara nasıl tepki verdiğini araştırdı ve pişirme işleminin bu reaksiyonu nasıl değiştirebileceğini gözledi. L. reuteri uzun süredir insan sağlığı üzerindeki pozitif tesirleriyle tanınıyor. İnsan bağırsağında önemli miktarda bulunan bu bakteri dişeti sağlığını korur, kolesterol seviyesinin düzenlenmesinde çalışır, bebeklerde kolikleri azaltır ve cilt allerjilerini önler. Bu bakterinin özel bir alt dalı insanı Helicobacter pylori enfeksiyonuna karşı korur ki H.pylori; mide mukozasında iltihaba sebep olur ve mide kanserine kadar varabilecek problemlerden sorumludur. Pişirilerek Yapılan Domates Salçası, Bağırsak Florası için -çiğden yapılan salçadan- daha Faydalıdır. Pişirme işlemi Likopini stabilize eder/kararlı duruma getirir (buna cis-trans izomerleştirme denilir), ki pişirilerek yapılan salçanın büyük faydasının sebebi bu olabilir. Böyle stabilize olmuş likopin bâriz olarak daha iyi hazmedilir ve de yüksek oranlarda emilebilir. Kaynaklar https://www.zentrum-der-gesundheit.de/tomaten.html https://www.zentrum-der-gesundheit.de/news/tomatensauce-hilft-dem-darm-180504046.html /Carina Rehberg

Abone Ol

En son haberleri doğrudan gelen kutunuza alın. Asla spam yapmayız!

Sosyal Medya Hesapları

Mesaj Bırak