Bağımlılık Oranı Uyuşturucuyu Geçti! Peki Sanal Kumarı En Çok Kimler, Neden Oynuyor?

Son yıllarda gençler arasında giderek yaygınlaşan sanal kumar bağımlılığı, kişilerin sosyal yaşamlarını olumsuz etkileyip maddî zorluklara yol açıyor. Uzmanlar, çocuklar ve ergenlerin bu bağımlılığa daha yatkın olduğunu, genellikle yetişkinlerin bağımlılık sürecine çocukluk döneminde başladıklarını belirtiyor. Bu nedenle, gençlerin bu tür oyunlarla tanışmalarının engellenmesi gerektiği vurgulanıyor. Peki, bu bağımlılıkla mücâdele nasıl olmalı? Bunun önüne geçmek mümkün mü? Ailelerin ve toplumun sorumlulukları neler? Bu durumda hukûkî haklar nasıl korunabilir? Tüm bu soruları, Haliç Üniversitesi Öğretim Üyesi Psikolog Dr. Sinem Durusal ve avukat Rezan Epözdemir ile konuştuk.

Röportaj: Sümeyye Palta

Kumar bağımlılığı, kişilerin kontrolü kaybedip aşırı bir şekilde kumar oynamaya devâm etmeleriyle ortaya çıkar. Bağımlılığın belirtileri arasında sürekli kumar oynama isteği, kayıpları telâfî etmeye çalışma ve kumarı bırakma girişimlerinin başarısız olması yer alır. Bu bağımlılık, bireyler için sosyal, ekonomik ve psikolojik açıdan ciddî zararlara yol açabilir. Ayrıca olayın hukûkî boyutu da bulunuyor ve bireylerin ya da yakınlarının haklarını bilmesi büyük önem taşıyor.

Sanal Kumar Bağımlılığının Birey Psikolojisine Etkileri Neler?

İnternet üzerinden oynanan kumar oyunları, yalnızca maddî kayıplara değil, kişilerin sosyal ilişkilerinde, iş hayâtında ve psikolojik sağlıklarında da ciddî olumsuzluklara yol açabiliyor. Uzmanlar, sanal kumar bağımlılığının yalnızca kişisel bir sorun olmayıp toplumsal bir tehdit hâline geldiğini belirtiyor. Bu bağımlılıkla başa çıkmak için profesyonel yardım alınması gerektiği ve tedâvî sürecinde bilişsel davranışçı terapinin yanı sıra sosyal desteğin de önemli olduğu vurgulanıyor. Psikolog Sinem Durusal, sanal kumar bağımlılığının en büyük farkının "psikolojik yoksunluk" olduğunu söyleyerek, uygun tedâvî yöntemleriyle bu durumdan kurtulmanın mümkün olduğunun altını çiziyor.

Sanal kumar bağımlılığı nasıl tanımlanır? Belirtileri nelerdir?

Sanal kumar bağımlılığı, çeşitli yasa dışı bahis sitelerinde yer alan kumar oyunlarının kontrolsüz bir şekilde oynanması durumudur. Bireyin yaşamını kontrolsüz bir şekilde etkileyen davranışsal bir dürtüdür. Beynin ödül sistemini uyararak bağımlılığa sebep olur ve kişi sürekli bu durumla meşgûl olmaya sürüklenir. Ayrıca, çevrimiçi platformlarda oynandığı için internet bağımlılığını geliştirebilir. Bu nedenle, kontrol altına alınması bireyin yaşam kalitesi açısından önemlidir.

PSİKOLOJİK YOKSUNLUK ÖN PLANDADIR

Sanal kumar bağımlılığı, diğer bağımlılıklar gibi beynin ödül ve motivasyon sistemini etkiler, ancak fiziksel bir madde kullanımını içermez. Bu sebeple, fiziksel yoksunluk belirtileri yerine, psikolojik ve davranışsal belirtiler öne çıkar. İnternet erişiminin yaygınlığı nedeniyle daha gizli bir şekilde ilerleyebilir ve bireylerin sürekli bağlantıda olmasını gerektiren bir bağımlılık döngüsü yaratır. Ayrıca, maddî kayıplar bu bağımlılığın önemli bir sonucu olup, kişinin finansal sorunlar yaşamasına sebep olabilir.

STRES VE TRAVMALAR BAĞIMLILIĞI TETİKLER

Sanal kumar bağımlılığı genetik, çevresel veya psikolojik faktörlerden hangileriyle daha fazla ilişkilidir?

Bu bağımlılık, genellikle psikolojik ve çevresel faktörlerle daha yakından ilişkilidir. Stres, yalnızlık, düşük benlik saygısı, travmatik deneyimler gibi psikolojik faktörler ve kolay erişilebilirlik, arkadaş çevresi veya kültürel etkenler gibi çevresel faktörler bağımlılığın oluşmasında büyük rol oynar. Ancak, genetik yatkınlık da kişinin riskini artırabilir.

Hangi yaş grupları bu bağımlılığa daha yatkındır?

Genç yetişkinler ve orta yaş grubundaki bireyler, özellikle teknolojiye daha âşinâ oldukları için bu bağımlılığa daha yatkındır. Finansal stres altında olan bireyler ve yalnızlık hissedenler de risk grubundadır. Ayrıca, erkekler genellikle kadınlara kıyasla kumar bağımlılığına daha yatkındır.

KAZANÇ BEKLENTİSİ BAĞIMLILIK DURUMUNU ETKİLER

Sanal kumarın ödül mekanizması bağımlılığı nasıl tetikler?

Sanal kumar, hızlı kazanç beklentisi ve "kaybettikçe kazanacağım" inancı ile beynin dopamin salgılamasını artırır. Kazanç ihtimâli veya kazanç hayâli, kişinin sürekli olarak tekrar deneme isteğini artırır. Ayrıca, kazanılan ödüllerin hemen elde edilmesi, kişinin kendini iyi hissetmesine sebep olur ve bağımlılık döngüsünü pekiştirir.

Sanal kumar bağımlılığını tedâvî etmek için en etkili terapi yöntemleri nelerdir?

Bilişsel davranışçı terapi (BDT), bağımlılık döngüsünü kırmada oldukça etkilidir. Kişinin kumarla ilgili çarpıtılmış düşüncelerini değiştirmesine ve dürtü kontrolünü geliştirmesine yardımcı olur. Motivasyonel görüşme, bireyin değişim için içsel motivasyonunu artırırken, grup terapileri sosyal destek sağlar. Ciddî vakalarda ilaç tedâvisi, özellikle eşlik eden depresyon veya kaygı bozukluğu varsa kullanılabilir.

YALNIZ KALMAMAK VE DESTEK GÖRMEK EN BÜYÜK TEDÂVİ

Bağımlı kişinin âile üyeleri veya yakın çevresi tedâvî sürecine nasıl katkı sağlayabilir?

Aile üyeleri ve yakın çevre, bağımlı bireye destek sağlayarak onun yalnız olmadığını hissettirebilir. Ancak, bağımlılık davranışını kolaylaştıran tutumlardan (örneğin, borçlarını ödemekten) kaçınmaları gerekir. Tedâvi sürecine aktif katılım ve terapistlerin yönlendirmelerine uyum da önemlidir. Ayrıca, ailenin de bağımlılık hakkında bilgi edinmesi ve sağlıklı iletişim becerileri geliştirmesi gerekebilir.

Sanal platformların normalde kumar oynamaya imkân bulamayan bireyler için ciddî bir risk yarattığını söyleyen avukat Rezan Epözdemir, konunun hukûkî boyutuna açıklık getirirken bu yönde yapılan araştırmaların detaylarını Yenidünya Dergisi okuyucuları için paylaştı.

Sanal kumar bağımlılığına neden olan platformlar çocuklar ve gençler için nasıl bir tehlike oluşturuyor?

İngiltere Kumar Komisyonu tarafından 2021 yılında yayımlanan araştırma sonuçları, kumar oynama bozukluğu açısından çocuk ve gençlerin risk altında olduğunu ortaya koymuştur. Ergenlik dönemindeki bağımsızlık arayışı ve risk alma eğilimi de kumara başlamaya zemin hazırlayabilmektedir.

TCK'YA GÖRE KUMAR OYNANMASI YASAK

Sanal kumar oynatmanın ve oynamanın Türkiye’deki hukûkî durumu nedir?

Kumar oynanması 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 34. maddesinde "Kumar oynayan kişiye, bin Türk Lirası idârî para cezâsı verilir..." şeklinde düzenlenmiştir. Ayrıca, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçu ise Türk Ceza Kanunu’nun 228. maddesinde suç olarak belirtilmiştir. İnternet ortamında kumar sitesi kuranlar da cezâî sorumluluk taşır.

Sanal kumar oynayan bireyler hukûkî olarak ne tür yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir?

Sanal kumar oynayan kişiler hakkında Kabahatler Kanunu'na göre idârî para cezâsı verilir. 2024 yılı itibâriyle bu cezâ tutarı 6.425 TL’dir. Ayrıca, kumardan elde edilen gelire el konulabilir.

"KUMAR VE BAHİSTEN DOĞAN ALACAK HAKKINDA DÂVÂ AÇILAMAZ”

Bağımlılık tedâvisi gören bireylerin sanal kumardan doğan borçları hukûken geçerli midir?

Türk Borçlar Kanunu’na göre, kumar ve bahis nedeniyle doğan alacak hakkında dâvâ açılamaz ve tâkip yapılamaz.

Sanal kumar bağımlılığı sebebiyle mağdur olan âile bireyleri, bağımlı kişi hakkında nasıl bir hukûkî süreç başlatabilir?

Türk Medeni Kanunu'na göre, savurganlık, alkol veya uyuşturucu bağımlılığı nedeniyle âilesini yoksulluğa sürükleyen bir kişi kısıtlanabilir.

DAHA GÜÇLÜ YAPTIRIMLAR İÇİN YENİ DÜZENLEMELER YOLDA

Sanal kumar bağımlılığıyla mücâdelede hukûkî düzenlemelerin yeterli olduğunu düşünüyor musunuz? Mevcut hukûkî düzenlemelerde, bağımlı bireyleri korumaya yönelik ek bir mekanizma var mı?

Yasa dışı bahis oyununa yönelik hukûkî yaptırımların caydırıcılığı konusunda çalışmalar devâm etmektedir. Adâlet Bakanlığı tarafından, cezâî yaptırımların daha caydırıcı hâle getirilmesi için yeni düzenlemeler yapılması bekleniyor.

Ocak 2025, sayfa no: 60-61-62